Σταυρός και ελευθερία στις επιστολές του αγίου Ιγνατίου του Θεοφόρου

Οι μεγάλες αλήθειες της πίστης μας είναι σαν την τροφή, τροφή πνευματική, που όμως, επειδή δεν τις γνωρίζουμε, μένουμε νηστικοί και αργοπεθαίνουμε στην κυριολεξία τρώγοντας ξυλοκέρατα, όπως ο Άσωτος.
Είναι λοιπόν αναγκαίο να εμβαθύνουμε στις αλήθειες της πίστεώς μας, όπως μας τις δίδαξε ο Θεάνθρωπος Ιησούς αλλά και οι πατέρες της Εκκλησίας μας. Θα επιχειρήσουμε λοιπόν εδώ να δούμε την ελευθερία του σταυρού μέσα απ'τα λόγια του αγίου Ιγνατίου του Θεοφόρου, καθώς οι διώκτες του τον οδηγούσαν στο μαρτύριο.

Στον δρόμο προς τη Ρώμη ο άγιος έγραψε επτά επιστολές που φανερώνουν το μεγαλείο του, τη βαθιά αγάπη του στον Χριστό και τον πόθο του να υποστεί το μαρτύριο, να συσταυρωθεί μαζί Του, ελεύθερος απ'τον φόβο του θανάτου.

Γράφει λοιπόν στους χριστιανούς της Ρώμης: «Εγώ πεθαίνω για τον Θεό θεληματικά, εάν βέβαια εσείς δεν με εμποδίσετε. Σας παρακαλώ να μη μου γίνετε εύνοια που εκδηλώνεται σε ακατάλληλο καιρό. Αφήστε με να γίνω τροφή των θηρίων, διά των οποίων θα μπορέσω να επιτύχω τον Θεό». Ο άγιος επιδιώκει εθελούσια τον θάνατό του, τον πλήρη αφανισμό του για τον Χριστό, έχοντας την επίγνωση ότι έτσι οδηγείται στη ζωή. Τους λέει: «Συγχωρήστε με, αδελφοί, μη με εμποδίσετε να ζήσω... Επιτρέψτε μου να γίνω μιμητής του πάθους του Θεού μου». Ο άγιος Ιγνάτιος έκανε βίωμά του τη ρήση του Κυρίου: «Όποιος θέλει να με ακολουθήσει ας απαρνηθεί τον εαυτόν του και ας σηκώσει τον σταυρόν του και ας με ακολουθήσει». Ιδωμένος υπό αυτό το πρίσμα ο σταυρός είναι κάτι παραπάνω από ένα σύμβολο, ταυτίζεται με τη ζωή, την ελευθερία και τη σωτηρία. Πώς γίνεται όμως να υπάρχει σχέση μεταξύ σταυρού, που είναι η απόλυτη ταπείνωση και καταισχύνη, πολλές φορές και αυτός ο ίδιος ο θάνατος, όπως βλέπουμε στον βίο του αγίου Ιγνατίου, ελευθερίας και ζωής;

Ο Θεός μας, το Υπερούσιο αυτό Θείο Είναι, που φανερώνεται στον κόσμο ως Τριάδα, σε μια σχέση αγάπης και αλληλοπεριχώρησης, δημιούργησε τον κόσμο και τον άνθρωπο για να μετέχει της δικής Του δόξας και χαράς. Μετά την αυτονόμηση του ανθρώπου, όπως λέμε την πτώση του Αδάμ, που επέφερε την αμαρτία και τον θάνατο, το Θείο Είναι πήρε την κοινή απόφαση ως Τριάδα, όπως έκανε και στη δημιουργία (ποιήσωμεν...), να σαρκωθεί και να γίνει άνθρωπος το δεύτερο πρόσωπο, ο Υιός και Λόγος, για να σώσει, να λυτρώσει και να ελευθερώσει τον άνθρωπο από την αμαρτία και τον θάνατο. Ο Χριστός προγνωρίζοντας το μαρτύριό Του έκανε τέλεια υπακοή στον Πατέρα για χάρη μας, για τη μεγάλη αγάπη στο δημιούργημά του. Ετσι ανέβηκε στον σταυρό ο Αθάνατος, διότι στον Χριστό δεν υπήρχε η αναγκαιότητα του θανάτου.

Ο άνθρωπος Χριστός είναι το αρχέτυπο του ανθρώπου, είναι αυτό που πρέπει να γίνει ο κάθε άνθρωπος, είναι η πραγματική εικόνα που είχε συλλάβει για τον άνθρωπο ο Θεός. Ο άνθρωπος λοιπόν καλείται να ομοιάσει κατά πάντα με το αρχέτυπό Του, τον Χριστό. Η ζωή που μας προτείνει ο Χριστός είναι η ζωή που ο Ιδιος έζησε. Είναι ζωή αγάπης και θυσίας προς τον συνάνθρωπο και τον Θεό και δεν μπορούμε να τη ζήσουμε παρά μόνο ερωτικά και θυσιαστικά, βγαίνοντας απ'τον εαυτό μας για να συναντήσουμε τον άλλο και τον Θεό. «Ο δικός μου έρωτας (δηλαδή ο Χριστός) σταυρώθηκε και δεν υπάρχει μέσα μου φωτιά σαρκική, αλλά νερό ζωντανό που μιλάει σε μένα από μέσα μου και λέει: Ελα στον Πατέρα» γράφει ο άγιος Ιγνάτιος. Αυτή είναι μια πορεία αυτοεξουθένωσης και απάρνησης του «εγώ» μας με όλα τα «θέλω» του και τις επιθυμίες του.

«Εκείνοι ήταν απόστολοι, ενώ εγώ κατάδικος, εκείνοι ήταν ελεύθεροι, ενώ εγώ μέχρι τώρα δούλος. Εάν όμως πάθω, θα γίνω δούλος του Ιησού Χριστού που ελευθερώθηκε, και θα αναστηθώ μαζί Του ελεύθερος» γράφει ο Ιγνάτιος θέτοντας το θέμα της ελευθερίας. Ενας αληθινός Θεός δεν μπορεί παρά να είναι Θεός εσταυρωμένος, όπως πολύ εμπνευσμένα μας δείχνει ο Ντοστογιέφσκι στον «Μέγα Ιεροεξεταστή», όπου φαίνεται ότι ο Χριστός δεν υπέκυψε στον πειρασμό του θαύματος, της δύναμης και του φόβου, όπως του πρότειναν οι θεατές της σταύρωσης, αλλά υπέμεινε μέχρι τέλους κάνοντας υπακοή στον Πατέρα, και αυτό διότι σεβάστηκε στον υπέρτατο βαθμό την ελευθερία του ανθρώπου. Θέλησε τον άνθρωπο ελεύθερο και όχι δούλο, να Τον ακολουθεί από αγάπη και όχι από φόβο. Θέλησε έτσι να του μεταδώσει μια θεία κατάσταση που να τον κάνει όμοιο με Αυτόν. Αυτή είναι η κατάσταση της ελευθερίας και της αγάπης που κάνει τον άνθρωπο υπερούσιο. Να μπορεί δηλαδή να υπερβαίνει την αναγκαιότητα της φύσης του και να προσδιορίζει ο ίδιος τον εαυτό του. Γι'αυτό και ο Χριστός δεν χρησιμοποίησε τη δύναμη και με τον θάνατό του εγκαινίασε μια καινούργια εποχή, την εποχή του Παρακλήτου, του Αγίου Πνεύματος. Με το «Τετέλεσται» του Κυρίου στον σταυρό η εποχή των θρησκειών έλαβε τέλος. Ο Θεός έπαψε πλέον να είναι ένα εξωτερικό θρησκευτικό γεγονός και έγινε ο Θεός «ο εντός ημών», ο Παράκλητος που ενεργεί μυστικά στην ψυχή του ανθρώπου, που ελεύθερα Τον καλεί.
Tου Χρόνη Μούτση (εφημερίδα Ορθόδοξη Αλήθεια)