Από τον Ευεργετινό. Αββάς Παµβώ (303-374)
…«Και θα σου πω το εξής παιδί µου (λέγει προς τον µαθητή του), ότι θα έρθουν µέρες που οι Χριστιανοί θα προσθέτουν και θα αφαιρούν, και θα τροποποιούν τα βιβλία των ιερών Ευαγγελιστών, και των Αγίων Αποστόλων, και των θείων Προφητών και των Αγίων Πατέρων.
Θα υποτονίζουν τις άγιες Γραφές, και θα συνθέτουν τροπάρια, ύµνους και γραπτά τεχνιέντως. Ο νους τους θα διαχυθεί από αυτά και θα αποµακρυνθεί από το Ουράνιο Πρότυπό του. Γι’ αυτούς τους λόγους οι άγιοι πατέρες είχαν προγενέστερα παροτρύνει τους µοναχούς της ερήµου, να καταγράψουν τους βίους των Πατέρων όχι σε περγαµηνές, αλλά σε χαρτί, διότι η ερχοµένη γενιά θα τους αλλάξει για να συµπίπτουν µε τις προσωπικές τους προτιµήσεις. Ώστε, όπως βλέπεις, το κακό που θα έρθει θα είναι τροµερό».
Τότε ο µαθητής είπε:
«Ώστε γέροντα οι παραδόσεις και τα έθιµα των Χριστιανών πρόκειται να αλλάξουν; Μήπως δεν θα υπάρχουν αρκετοί ιερείς στην εκκλησία, όταν θα έλθουν αυτοί οι δυστυχείς καιροί»;
Ο γέροντας τότε είπε:
«Σ’ αυτούς τους καιρούς η αγάπη στο Θεό σε πολλές ψυχές θα ψυγεί, και µεγάλη θλίψη θα πέσει στον κόσµο. Το ένα έθνος θα αποστρέφεται το άλλο. Λαοί θα µετακινούνται από τα µέρη τους. Οι κυβερνήτες θα είναι µπερδεµένοι. Ο κλήρος θα βαδίσει προς την αναρχία, και οι µοναχοί θα κλίνουν περισσότερο προς την αµέλεια. Οι ηγέτες της Εκκλησίας θα θεωρούν ανώφελο ότι προέτρεπε σε ψυχική σωτηρία, τόσο για τον εαυτό τους, όσο και για τις ψυχές των ποιµνίων τους, και θα αποβάλλουν κάθε τέτοιο ενδιαφέρον. Όλοι θα δείχνουν προθυµία και δραστηριότητα για όλα τα θέµατα που θα αφορούν το τραπέζι του φαγητού τους και τις ορέξεις τους. Θα είναι νωθροί στις προσευχές τους, και επιπόλαιοι στις κρίσεις τους. Όσο για τους βίους και τις διδασκαλίες των Αγίων Πατέρων, δεν θα έχουν κανένα ενδιαφέρον να τους µιµηθούν, ούτε ακόµη και να τους ακούσουν. Αλλά µάλλον θα µεµψιµοιρούν και θα λέγουν: «Αν είχαµε ζήσει στους δικούς τους καιρούς, τότε θα’ χαµε συµπεριφερθεί σαν κι’ αυτούς». Και οι επίσκοποι θα υποχωρούν στους ισχυρούς του κόσµου, δίνοντας απαντήσεις σε διάφορα θέµατα, µόνο αφού πάρουν δώρα από παντού, και αφού συµβουλευθούν την κοσµική λογική των µορφωµένων. Τα δίκαια του πτωχού δεν θα υπερασπίζονται, θα καταπιέζουν τις χήρες και θα ταλαιπωρούν τα ορφανά. Η διαφθορά θα διαπερνά αυτούς τους ανθρώπους. Οι περισσότεροι δεν θα πιστεύουν στο Θεό, θα µισούν ο ένας τον άλλο, και θα κατατρώγωνται µεταξύ τους σαν τα θηρία. Ο ένας θα κλέβει τον άλλο, θα µεθούν, και θα βαδίζουν σαν τυφλοί».
Ο µαθητής ξανά ρώτησε: «Τι µπορούµε να κάνουµε σε µια τέτοια κατάσταση»;
Και ο γέροντας Παµβώ απάντησε:
«Παιδί µου, σ’ αυτούς τους καιρούς όποιος σώσει την ψυχή του, και προτρέψει και άλλους να σωθούν, θα ονοµασθεί Μέγας στο βασίλειο του Ουρανού».