100 χρόνια από την άφιξη του Ελ. Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη και τη δημιουργία της “Προσωρινής Κυβέρνησης”

Η θριαμβευτική άφιξη του Ελευθερίου Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη στις 26 Σεπτεμβρίου 1916 θα μπορούσε με τη γλώσσα μιας άλλης εποχής να χαρακτηριστεί όχι μόνο ως ένα κοσμοϊστορικό αλλά και ως κοσμοσωτήριο γεγονός! 

Έστω για τον ελληνικό μικρόκοσμο («τον μικρό, τον μέγα») ή ακόμη για τον κόσμο της Μακεδονίας. Η άνευ προηγουμένου υποδοχή που επεφύλαξαν οι Θεσσαλονικείς στον μεγάλο έλληνα πολιτικό είχε όλα τα
χαρακτηριστικά μεσσιανικής υποδοχής – «Αναμενόμενο» αποκάλεσε ο δημοσιογράφος της «Μακεδονίας» τον Ελευθέριο Βενιζέλο και «Αγία Τριάδα» κάποιος πολίτης την «Τριανδρία» (Βενιζέλος, Κουντουριώτης Δαγκλής).

Θέτοντας όμως τα πράγματα στις σωστές τους διαστάσεις, το πιο σίγουρο είναι ότι ο Ελευθέριος Βενιζέλος, σε αντίθεση με τον τότε βασιλιά Κωνσταντίνο, είχε σωστή πολιτική αντίληψη για το ποιο ήταν πραγματικά το συμφέρον της Ελλάδας κατά την περίοδο του Μεγάλου Πολέμου, δηλαδή του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Γεγονότα όπως η εισβολή των Γερμανών και των Βουλγάρων στην Ανατολική Μακεδονία την άνοιξη του 1916 ή ακόμη και οι απαιτήσεις των Σέρβων, που διεκδικούσαν την πολιτική διοίκηση της Θεσσαλονίκης από τις δυνάμεις της Αντάντ, οι οποίες ουσιαστικά όριζαν την τύχη της πόλης, δεν άφηναν περιθώρια άλλης ουδετερότητας, όπως ήθελε ο γερμανόφιλος βασιλιάς. Λίγο αργότερα η Καβάλα περιερχόταν στα χέρια των Βουλγάρων ενώ το 4ο Σώμα Στρατού αιχμαλωτιζόταν από τους Γερμανούς.

Έτσι, οι θεσσαλονικείς βενιζελικοί κάτω από το βάρος αυτών των γεγονότων, στα μέσα Αυγούστου του 1916, εκδήλωσαν το κίνημα της Εθνικής Αμύνης, το οποίο ο Γεώργιος Μόδης το χαρακτήρισε ως «μια χλομή και μικρή αχτίδα σε σκότος και ζόφος». Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο οποίος ήδη είχε αποπεμφθεί από τη θέση του πρωθυπουργού, αφού ζύγισε την πολιτική συγκυρία έφτασε με το ατμόπλοιο «Εσπερία» από τα Χανιά στη Θεσσαλονίκη με τους συνεργάτες του, όπου σχημάτισε την «Προσωρινή κυβέρνηση», ή αλλιώς «Κυβέρνηση της Εθνικής Αμύνης» ή ακόμη «Κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης». Εδώ οι Θεσσαλονικείς του επιφύλαξαν αποθεωτική υποδοχή!

Βέβαια, η στοιχειώδης γνώση της ιστορίας ενίοτε δεν σε αφήνει να απολαύσεις και να ευχαριστηθείς ένα συγκεκριμένο ιστορικό συμβάν μεμονωμένο, όσο θριαμβευτικό κι αν είναι, γιατί, όπως θα έλεγε και ο Διονύσης Σαββόπουλος, «έχει έναν κόμπο απ’ την αρχή»…

Θα πρέπει να προσθέσουμε επίσης πως πάντα σε αντίστοιχες εξάρσεις δεν μπορεί να μην υπάρχει και το αντίστοιχο αντίπαλο δέος, ή ο διάβολος σε αντιπαραβολή με τον μεσσία, που στην περίπτωση αυτή δεν ήταν άλλος από τον βασιλιά Κωνσταντίνο, στον οποίο ο λαός της Μακεδονίας έδωσε τα χαρακτηριστικά του προδότη. Και να που οι απελευθερωτές της Θεσσαλονίκης και κορυφαίοι πολιτειακοί και πολιτικοί παράγοντες της εποχής βρίσκονται σε ρήξη τέσσερα μόλις χρόνια μετά την απελευθέρωση της πόλης. Μια ρήξη που προδιαγράφει τον «Εθνικό διχασμό» και την οποία καραδοκεί η τραγωδία. Και βεβαίως η Μικρασιατική τραγωδία δεν άργησε. Να λοιπόν «ο κόμπος από την αρχή»…