Μαρία Βλάχου, Θεολόγος
Η αοίδιμος Ξένη καταγόταν από τη Ρώμη. Οι γονείς της επιφανείς άρχοντες και παράλληλα θεοσεβείς. Όταν τη ζήτησε σε γάμο ένας νέος επίσης πλούσιος και φημισμένος, οι γονείς της συμφώνησαν, μη γνωρίζοντας ότι η καρδιά της κόρης τους ήταν ήδη «τετρωμένη» από τα βέλη του θείου έρωτα.
Παραμονές των ετοιμασιών, κανόνισε και έφυγε κρυφά τη νύχτα με δύο πιστές θεραπαινίδες της, φορώντας ανδρική στολή και με δάκρυα χαράς και συγκίνησης για την απόφασή να ακολουθήσουν την προσωπική τους οδό σωτηρίας.
Μετέβησαν με πλοίο στην Αλεξάνδρεια και από κει στην Κω, σε ερημικό μέρος για να μην τη βρουν οι γονείς της που την αναζητούσαν παντού. Τότε είπε στις δούλες της να φυλάξουν μυστικό τον τόπο καταγωγή της και αντί του ονόματος της (Ευσεβία) να την καλούν Ξένη επειδή αφήνοντας όλα πίσω, ξενιτεύτηκε από αγάπη για τον Κύριο.
Εκεί νοίκιασαν ένα σπίτι και έχοντας πόθο να βρει απλανή πνευματικό οδηγό, όπως συνέβη με τη Θέκλα και τον απόστολο Παύλο, η οσία προσευχήθηκε ένθερμα και εισακούστηκε: αμέσως στάλθηκε κατά τη δέησή της ο άνθρωπος! Είδε ένα γέροντα αγγελοειδούς απλότητας κι αφού εξέφρασε την επιθυμία της, εκείνος απάντησε ότι δεν μπορούσε να τις αναλάβει εκεί, επειδή ήταν περαστικός, επέστρεφε στον τόπο του από τα Ιεροσόλυμα. Πρότεινε να τις πάρει μαζί του και τον ακολούθησαν στη Μύλασσα της Καρίας, ονομαζόταν Παύλος και ήταν ηγούμενος ενός μικρού μοναστηριού! Παραχώρησε σε εκείνες ήσυχα κελιά εκεί κοντά και η οσία έχτισε μικρό ναό που αφιέρωσε στον πρωτομάρτυρα Στέφανο. Αργότερα, όταν έγινε επίσκοπος, συμβούλευσε την Ξένη να γίνει διακόνισσα και παρά την ταπεινή άρνησή της, τη χειροτόνησε. Η οσία επιδιδόταν σε μεγάλη άσκηση, διάγοντας βίο εφάμιλλο των αγγέλων. Η αρετή της προσείλκυσε πολλές γυναίκες στο μοναστήρι που ήθελαν να τη μιμηθούν. Με πνεύμα αγάπης και πραότητας διακονούσε τους πάντες.
Όταν ήρθε η ώρα να πάει προς τον ποθούμενο Νυμφίο, ο Επίσκοπος Παύλος είχε κληθεί σε ένα διπλανό χωριό για τη γιορτή του λειψάνου του αγίου Εφραίμ. Τότε η μακαρία συγκέντρωσε τις αδελφές και ζήτησε από εκείνες να προσευχηθούν να τη συγχωρέσει ο Κύριος για να ανέλθει η ψυχή της κοντά Του και να μεταφέρουν το εξής μήνυμα στον πνευματικό της: ότι την οδήγησε στην οδό της σωτηρίας. Όλες άρχισαν να κλαίνε απαρηγόρητα και εκείνη δάκρυσε συμπάσχοντας. Τις ενθάρρυνε κι αφού προσευχήθηκε για αυτές, μπήκε στο ναό, έκλεισε τη θύρα, και έπεσε στα γόνατα προσευχόμενη. Οι θεραπαινίδες την έβλεπαν από τη χαραμάδα και έγιναν μάρτυρες ενός θαύματος. Ξαφνικά ήρθε φως από τον ουρανό και άρρητα πάντερπνα αρώματα διαχύθηκαν! Τότε εισήλθαν και είδαν ότι η οσία είχε κοιμηθεί. Ενώ συγκεντρώθηκαν όλες και θρηνούσαν, ο Θεός έδωσε θαυμαστό σημείο για να φανερώσει την παρρησία που έχουν εκείνοι που Τον δοξάζουν.
Ενώ υπήρχε ξαστεριά και ο ήλιος έλαμπε, εμφανίστηκε στον ουρανό ένα στεφάνι αστέρων που μέσα του υπήρχε ένας σταυρός σχηματιζόμενος κι αυτός από φωτεινά άστρα! Όλοι εξέστησαν και ο επίσκοπος το είδε από το χωριό που βρισκόταν, φωτίστηκε και ανακοίνωσε την κοίμηση της οσίας! Συνάχθηκε κόσμος, δοξάζοντας το Θεό. Ο Παύλος έτρεξε ευθύς και αφού προσκύνησε την οσία, σήκωσαν την κλίνη της και τη λιτάνευσαν διαμέσου της πόλης. Το θαυμαστό στεφάνι την ακολουθούσε κι όπου σταματούσαν για δέηση, στεκόταν κι αυτό! Ασθενείς που χρόνια ταλαιπωρούνταν με θεραπείες χωρίς αποτέλεσμα, έβρισκαν ίαση όταν ασπάζονταν για μια στιγμή την κλίνη της. Όταν κατατέθηκε το άγιο λείψανο στη γη αφανίστηκε ο στέφανος.
Μετά από λίγο καιρό κοιμήθηκε η μια από τις θεραπαινίδες της, ενώ η δεύτερη αποκάλυψε τη μυστική ταυτότητα της Ξένης προς δόξα Θεού. Ακολούθησε ο επίσκοπος Παύλος συνευφραινόμενος με τις πνευματικές του κόρες στον Παράδεισο. Το λείψανό του τέλεσε πολλά θαύματα.