Η φωνή των Προφητών (Αποστολικό Ανάγνωσμα Κυριακής της προ Χριστού Γεννήσεως)

Ἀδελφοί, πίστει παρῴκησεν Ἀβραὰμ εἰς τὴν γῆν τῆς ἐπαγγελίας ὡς ἀλλοτρίαν, ἐν σκηναῖς κατοικήσας μετὰ ᾿Ισαὰκ καὶ ᾿Ιακὼβ τῶν συγκληρονόμων τῆς ἐπαγγελίας τῆς αὐτῆς· ἐξεδέχετο γὰρ τὴν τοὺς θεμελίους ἔχουσαν πόλιν, ἧς τεχνίτης καὶ δημιουργὸς ὁ Θεός. 

Καὶ τί ἔτι λέγω; Ἐπιλείψει γάρ με διηγούμενον ὁ χρόνος περὶ Γεδεών, Βαράκ τε καὶ Σαμψὼν καὶ ᾿Ιεφθάε, Δαυΐδ τε καὶ Σαμουὴλ καὶ τῶν προφητῶν, οἳ διὰ πίστεως κατηγωνίσαντο βασιλείας, εἰργάσαντο δικαιοσύνην, ἐπέτυχον ἐπαγγελιῶν, ἔφραξαν στόματα λεόντων, ἔσβεσαν δύναμιν πυρός, ἔφυγον στόματα μαχαίρας, ἐνεδυναμώθησαν ἀπὸ ἀσθενείας, ἐγενήθησαν ἰσχυροὶ ἐν πολέμῳ, παρεμβολὰς ἔκλιναν ἀλλοτρίων· ἔλαβον γυναῖκες ἐξ ἀναστάσεως τοὺς νεκροὺς αὐτῶν· ἄλλοι δὲ ἐτυμπανίσθησαν, οὐ προσδεξάμενοι τὴν ἀπολύτρωσιν, ἵνα κρείττονος ἀναστάσεως τύχωσιν· ἕτεροι δὲ ἐμπαιγμῶν καὶ μαστίγων πεῖραν ἔλαβον, ἔτι δὲ δεσμῶν καὶ φυλακῆς· ἐλιθάσθησαν, ἐπρίσθησαν, ἐπειράσθησαν, ἐν φόνῳ μαχαίρας ἀπέθανον, περιῆλθον ἐν μηλωταῖς, ἐν αἰγείοις δέρμασιν, ὑστερούμενοι, θλιβόμενοι, κακουχούμενοι, ὧν οὐκ ἦν ἄξιος ὁ κόσμος, ἐν ἐρημίαις πλανώμενοι καὶ ὄρεσι καὶ σπηλαίοις καὶ ταῖς ὀπαῖς τῆς γῆς. Καὶ οὗτοι πάντες μαρτυρηθέντες διὰ τῆς πίστεως οὐκ ἐκομίσαντο τὴν ἐπαγγελίαν, τοῦ Θεοῦ περὶ ἡμῶν κρεῖττόν τι προβλεψαμένου, ἵνα μὴ χωρὶς ἡμῶν τελειωθῶσι.

Προφητείες για τη γέννηση του Χριστού έχουμε πολλές. Ολόκληρη η Παλαιά Διαθήκη είναι γραμμένη για να αναγγείλει τον ερχομό του Σωτήρα Χριστού. Σε κανένα άλλο θρησκευτικό σύστημα δεν υπάρχουν προφήτες και προφητείες για τον Θεό, παρά μόνο μέσα στην Εκκλησία για το πρόσωπο του Κυρίου. 800 και 1.000 χρόνια πιο μπροστά παρουσιάσθηκαν πνευματοφόροι άνδρες οι οποίοι «πολυμερῶς καὶ πολυτρόπως» (Ἑβρ. 1,1) μίλησαν για την ενανθρώπηση και τα άλλα γεγονότα της ζωής Του. Ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης γράφει, πως «φανερῶς οἱ θεῖοι προφῆτες διὰ Πνεύματος ἁγίου ἐπροφήτευσαν τὴν ἔνσαρκον παρουσίαν τοῦ Ἐμμανουὴλ».

Τις προφητείες για τη γέννηση του Χριστού τις ακούμε πολύ συχνά κατά την περίοδο της νηστείας των Χριστουγέννων στην υμνολογία της Εκκλησίας μας. Π.χ. «Νῦν προφητικὴ πρόῤῥησις, πληρωθῆναι ἐπείγεται, μυστικὼς ἡ φάσκουσα. Καὶ σὺ Βηθλεὲμ γῆ Ἰούδα, οὐδαμῶς ὑπάρχεις ἐλαχίστη ἐν τοῖς ἡγεμόσι» (τροπάριο της Α'ώρας της εορτής), που μας υπενθυμίζει την προφητεία του Μιχαίου (5,1-3). Επίσης σε άλλο τροπάριο ο ποιητής, αφού περιγράψει το γεγονός της γεννήσεως του Χριστού, θα καταλήξει: «τότε τῶν προφητῶν ἐκπληροῦτο τὸ κήρυγμα» (Δοξαστικό των αποστίχων της εορτής), δηλ., εκπληρώθηκε το κήρυγμα των προφητών που μίλησαν για τη γέννηση του Θεανθρώπου. Στο σημερινό αποστολικό ανάγνωσμα ο απ. Παύλος ενθυμείται τους προφήτες, οι οποίοι προανήγγειλαν «τὸ τῆς εὐσεβείας μυστήριον» (Α'Τιμ. 3,16). Οι πνευματοφόροι αυτοί άνδρες, εξαιτίας της πίστεως που είχαν για τον Θεό, υπέστησαν πολλά, «ὑστερούμενοι, θλιβόμενοι, κακουχούμενοι» (Ἑβρ. 11,37). Παρ’ όλες τις ταλαιπωρίες «οὐκ ἐκομίσαντο τὴν ἐπαγγελίαν, τοῦ Θεοῦ περὶ ἡμῶν κρεῖττόν τι προβλεψαμένου» (11,39). Την τελείωση των ανθρώπων την προκάλεσε η γέννηση του Χριστού, ενώ την προετοιμασία του γένους μας να δεχθεί τον Κύριο την επωμίσθησαν και την πραγματοποίησαν οι προφήτες. Ας δούμε πιο αναλυτικά τι ήταν οι προφήτες.

Οι προφήτες ήταν όργανα του Θεού

Οι Προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης που μίλησαν για την έλευση του Χριστού στον κόσμο ήταν όργανα του Θεού. Είναι μυστήριο πως «τὴν μήπω ἀποτελεσθεῖσα βουλὴν τοῦ Θεοῦ» (Γρηγόριος ο Παλαμάς), την είχαν γνωρίσει και αναγγείλει στον κόσμο. Ο καθηγητής π. Ιωάννης Ρωμανίδης γράφει πως κέντρο της ορθόδοξης παράδοσης είναι ο ίδιος ο Χριστός. Περί του Χριστού έχουμε μαρτυρίες από τους φίλους του, που είναι οι προφήτες, οι απόστολοι και οι άγιοι. Στην Παλαιά Διαθήκη ο Χριστός αποκάλυπτε τον εαυτό του «ασάρκως», με τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος στους προφήτες. Αργότερα εμφανίσθηκε και «ενσάρκως». Οι προφήτες έβλεπαν διάφορες συμβολικές εικόνες και αινιγματώδεις παραστάσεις του Θεού ή ακόμη, όπως π.χ. στον Μωυσή, εμφανίστηκε όχι κάποια εικόνα, αλλά ο Κύριος με κάποια μορφή. Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε ως εικόνες του Θεού, τη βάτο του Μωυσή, την κλίμακα του Ιακώβ, την πύλη του Ιεζεκιήλ, τον θρόνο του Ησαΐα κ.ά. Όλες αυτές οι συμβολικές παραστάσεις ερμηνεύτηκαν αργότερα, όταν γεννήθηκε ο Χριστός. Τότε κατάλαβαν οι άνθρωποι το ακριβές νόημά τους. Βέβαια ο Θεός δεν έδειξε μόνον εικόνες και οράματα στους προφήτες, αλλά τους αποκάλυψε και πολλά γεγονότα, που θα γίνονταν στο μέλλον.

Οι προφήτες, λέγει ο Μέγας Βασίλειος, έγιναν κάτοπτρα της θείας ενέργειας. Σ’ έναν καθαρό καθρέπτη, ό,τι αντικείμενο βάλλει κάποιος μπροστά, θα το εμφανίσει στο ακέραιο. Επειδή οι προφήτες ήσαν καθαροί άνθρωποι, δέχθηκαν, σαν να ήταν πνευματικοί καθρέπτες, τις ενέργειες του Θεού. Δέχθηκαν την τρανή, ασύγχυτη και καθαρή χάρη του Θεού. Μέσα στον νου τους εντυπώθηκαν οι βουλές του Θεού. Ο Κύριος δίνει θεία δύναμη και ανοίγει τα μάτια της ψυχής για να κατανοήσει ο προφήτης τα λόγια του Θεού, που επιθυμεί να γνωρίσουν οι άνθρωποι. Οι προφήτες ονομάζονταν «οἱ ἔμπροσθεν βλέποντες», επειδή έβλεπαν ως παρόντα τα μέλλοντα. Δεν έβλεπαν αυτά με τις σωματικές αισθήσεις, αλλά με ανώτερη δύναμη ο νους τους ερχόταν σε θεωρία και μέσα σε αινίγματα έβλεπαν τις ενέργειες του θείου Πνεύματος. Άλλοτε συνέβαινε να βλέπουν αυτά ξύπνιοι και άλλοτε στα όνειρά τους, «ποτὲ μὲν ὕπαρ, ἄλλοτε δὲ ὄναρ». Ας δούμε όμως μερικές προφητείες, που έχουν σχέση με τη γέννηση του Χριστού.

Προφητείες της γεννήσεως του Χριστού

Οι προφητείες για τη γέννηση του Χριστού, όπως αναφέραμε προηγουμένως, είναι πολλές. Ας σταχυολογήσουμε μερικές. Ο προφήτης Ιερεμίας στο βιβλίο του Βαρούχ γράφει: «Μετὰ τοῦτο ἐπὶ τῆς γῆς ὤφθη καὶ τοῖς ἀνθρώποις συναναστράφη» (3,38. πρβλ. και Α'Τιμ. 3,16). Εδώ παρουσιάζεται ο Χριστός να συναναστρέφεται και να έχει επικοινωνία με τους ανθρώπους, στους όποιους κήρυξε τον λόγο της βασιλείας των ουρανών και των όποιων θεράπευσε τους αρρώστους. Επίσης, ο προφήτης Αββακούμ μάς δίνει συγκλονιστικές λεπτομέρειες από το γεγονός της θείας ενσαρκώσεως· «Κύριε εἰσακήκοα τὴν ἀκοήν σου καὶ ἐφοβήθην, κατενόησα τὰ ἔργα σου καὶ ἐξέστην. Ἐν μέσῳ δύο ζῴων γνωσθήσῃ...» (3,2). Ο Χριστός θα αναγνωριστεί ανάμεσα σε δύο ζώα, που θα φανερώνουν την ταπείνωσή Του. Άλλες προφητείες της Παλαιάς Διαθήκης, στις οποίες μπορεί να ανατρέξει ο πιστός, είναι του Ησαΐα (7,10-16), του Ζαχαρία (2,14), του πατριάρχη Ιακώβ (Γεν. 49,10), του Δαυίδ, ο οποίος μας λέγει ότι ο Κύριος «ἔκλινεν οὐρανοὺς καὶ κατέβη» (Ψαλμ. 17,10), του Δανιήλ (2,31-36) και άλλες πολλές. Όλες αυτές οι προφητείες δεν είχαν αξία μόνο για τους ανθρώπους που έζησαν προ Χριστού αλλά και για τη δική μας εποχή.

Ο προφητικός λόγος στην εποχή μας

Εάν οι Προφήτες με εκείνα τα σημάδια της παρουσίας του Θεού, έπαιρναν δύναμη και αψηφούσαν «στόματα λεόντων», «βασιλείας», «δύναμιν πυρός», «παρεμβολάς ἀλλοτρίων» (Ἑβρ. 11,33), πολύ περισσότερο εμείς μέσα στην Εκκλησία, που έχουμε ζωντανή παρουσία τον Κύριο των προφητών και ενωνόμαστε μαζί του στο μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, «οὐδὲν δεῖ λοιπὸν δεδοικέναι, οὐδὲ τρέμειν, ἀλλ’ ὑπὲρ ἁπάντων θαῤῥεῖν» (αγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος). Τα κακά, όμως είναι η αμαρτία και τα πάθη, έχασαν τη δύναμή τους και οι πιστοί στερεωμένοι στην πίστη του Χριστού αγωνίζονται τον καλό αγώνα, ζουν τη Βασιλεία του Θεού απ’ αυτήν εδώ τη ζωή. Προετοιμάζονται όχι απλώς να δεχτούν τον Χριστό, αλλά να τελειωθούν «ἐν Χριστῷ» μέσα στη χάρη και τα μυστήριά του. Δεν ζουν μέσα στην αβεβαιότητα της αναμονής, αλλά μέσα στη χαρά της παρουσίας του Κυρίου.

Αγαπητοί αδελφοί, «ἡμεῖς πρὸς Βηθλεὲμ ἀπίωμεν, τὸν τῆς μεγάλης βουλῆς τοῦ Πατρὸς Ἄγγελον ἐν ἡμετέρῳ ὀψόμενοι σχήματι», λέγει ο Λέων ο ΣΤ', ο σοφός. Ας οδεύσουμε προς τη Βηθλεέμ της Εκκλησίας, για να δούμε με το δικό μας σχήμα και να νιώσουμε με την προσωπική μας εμπειρία τη γέννηση του Αγγελιαφόρου της μεγάλης απόφασης του Θεού, που είναι η σωτηρία του κόσμου. Αμήν.