Ἡ περιτομὴ τοῦ Κυρίου: Τύπος καὶ οὐσία

Ὅλα τὰ σημεῖα τῆς Θεοφανείας ἀποτελοῦν σημεῖα συγκαταβάσεως τοῦ σαρκωμένου Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ. Σ’ ἄλλα ἀπὸ τὰ σημεῖα αὐτὰ φαίνεται ἡ ἀνθρώπινή του φύσις, σ’ ἄλλα ἡ θεία. Ἀφοῦ ὁ Χριστὸς εἶναι «διπλοῦς τὴν φύσιν, ἀλλ’ οὐ προσώποις», ἦταν ἀπόλυτη ἀνάγκη νὰ δώσει ἐμφανῆ σημάδια καὶ τῶν δύο φύσεων, ὥστε νὰ πιστεύσουν οἱ ἄνθρωποι.

Τὸ ταπεινότερο σημάδι τῆς συγκαταβάσεως γιὰ τὴν ἀποκάλυψη τῆς ἀληθινότητας τῆς ἀνθρώπινης φύσεως εἶναι ὁπωσδήποτε ἡ σαρκικὴ περιτομὴ ποὺ ὑπέστη… Ἐκεῖνος ποὺ καταδέχτηκε νὰ σαρκωθεῖ στὴν κοιλία τῆς Παρθένου Μαρίας, νὰ γεννηθεῖ ὡς βρέφος, νὰ φιλοξενηθεῖ μέσα στὴ φάτνη, νὰ σπαργανωθεῖ μὲ ράκη, αὐτὸς τώρα καταδέχεται νὰ

ὑποστεῖ τὴν περιτομὴ τῆς σάρκας. Ἄλλωστε τὸν περιμένουν καὶ ἄλλες συγκαταβάσεις καὶ ἄλλες ταπεινώσεις. Ἡ περιτομὴ εἶναι συγκατάβαση ἀπὸ πλευρᾶς ἐλατηρίων. Θέλησε ὁ Θεὸς καὶ ἔγινε ἄνθρωπος• εὐδόκησε, καταδέχθηκε νὰ περιτμηθεῖ. Ἀπὸ πλευρᾶς σκοπιμότητας ἡ περιτομὴ εἶναι μία οἰκονομία τοῦ Θεοῦ. Ὅλη ἡ παρουσία καὶ ἡ θυσία τοῦ σαρκωθέντος Θεοῦ εἶναι μία μεγάλη οἰκονομία. Ἀποτελεῖ τὸν κύκλο τῆς οἰκονομίας τοῦ Θεοῦ γιὰ τὸν ἄνθρωπο, ποὺ ἀρχίζει ἀπὸ τὴν προαιώνια βουλὴ καὶ τελειώνει μὲ τὴν Ἀνάληψη. Ἀλλὰ καὶ κάθε σημεῖο θεοφανείας ἀποτελεῖ μία μεγάλη οἰκονομία. Τίποτε τυχαῖο δὲν συμβαίνει στὸν κόσμο, πολὺ περισσότερο στὶς πράξεις καὶ ἐνέργειες τῆς θείας οἰκονομίας. Ὁ Μέγας Βασίλειος, ποὺ ἡ μνήμη του τιμᾶται τὴν πρώτη Ἰανουαρίου, μαζὶ μὲ τὴν ἑορτὴ τῆς Περιτομῆς τοῦ Κυρίου, λέγει, ὅτι ὁ Θεὸς εἶναι θαυμαστὸς γιὰ πολλὰ πράγματα, ἀλλ’ εἶναι θαυμαστότερος γιὰ τὴν οἰκονομία τῆς ἐνανθρωπήσεως…

Γιατί λοιπὸν δέχθηκε νὰ ὑποστεῖ τὴν περιτομὴ τῆς σάρκας ὁ Χριστός; Ἂς δοῦμε ὁρισμένους ἀπὸ τοὺς λόγους, ὅπως οἱ Πατέρες καὶ ἡ ὑμνογραφία τῆς Ἐκκλησίας παρουσιάζουν.

1. Ἡ περιτομὴ ἦταν Νόμος τοῦ Θεοῦ. Ἡ σχετικὴ ἐντολὴ δόθηκε στὸν Ἀβραάμ. Ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς εἶναι ὁ νομοθέτης καὶ τοῦ παλαιοῦ Νόμου καὶ τοῦ νέου Νόμου. Ὁ παλαιὸς Νόμος ἦταν ἀτελής. Ἦταν ἡ σκιὰ τοῦ νέου Νόμου. Δὲν ἦταν ὅμως σὲ κανένα τοῦ σημεῖο βλαβερός. Ἑπομένως ὁ Χριστὸς δὲν ἔκανε ζημιὰ ἐφαρμόζοντας τὸ Νόμο. Ὄχι μόνο ζημιὰ δὲν ἔκανε, ἀλλὰ καὶ ἔδινε ἕνα μεγάλο μάθημα στοὺς ἀνθρώπους: Νὰ ἐφαρμόζουν τὸ Νόμο τοῦ Θεοῦ χωρὶς προσωπικὲς ἐπιλογές. Ὅπως δὲν κάνει κανεὶς ἐπιλογὴ στὶς ἀκτίνες τοῦ ἥλιου, ἔτσι δὲν κάνει ἐπιλογὲς καὶ στὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ.

Ἂν δὲν ἐφάρμοζε ὁ Χριστὸς τὸ Νόμο, ἄρα καὶ τὴ διάταξη γιὰ τὴν περιτομή, θὰ ἦταν νομοθέτης, ποὺ διατάζει τοὺς ἄλλους καὶ ὁ ἴδιος παραβαίνει τὶς ἐντολές. Ἀκόμα θὰ ἔδινε τὴν ἐντύπωση ὅτι ὁ Νόμος δὲν ἐφαρμόζεται. Βέβαια ἡ περιτομὴ ἦταν ἀπὸ τὶς εὐκολότερες ἐντολές. Δὲν στοίχιζε τίποτε. Ὁ Χριστὸς ἐφαρμόζει ὅλα τὰ τοῦ Νόμου, κι ἐκεῖνα ποὺ στοιχίζουν κι ἐκεῖνα ποὺ δὲν στοιχίζουν. «Ὁ γὰρ τοῦ Νόμου Ποιητής, τὰ τοῦ Νόμου ἐκπληροῖ» (ἀπὸ τὰ στιχηρὰ τοῦ ἑσπερινοῦ τῆς ἑορτῆς).

Ὁ Χριστὸς εἶναι τὸ πλήρωμα τοῦ Νόμου καὶ μὲ τὶς τρεῖς σημασίες ποὺ ἔχει ἡ λέξη «πλήρωμα».

Πλήρωμα = Ἐφαρμογὴ καθολική.

Πλήρωμα = Συμπλήρωμα καὶ τελειοποίηση.

Πλήρωμα=Ἐξόφληση τοῦ λογαριασμοῦ γιὰ τὶς παραβάσεις τοῦ Νόμου.

Ὁ ἴδιος εἶπε γιὰ τὸ Νόμο καὶ τὸ πλήρωμά του: «Μὴ νομίζητε ὅτι ἦλθον καταλῦσαι τὸν νόμον ἢ τοὺς προφήτας• οὐκ ἦλθον καταλῦσαι, ἀλλὰ πληρῶσαι» (Ματθ. 5, 17). Πρὶν ὅμως συμπληρώσει τελειοποιώντας τὸ Νόμο, μὲ τὴ διδαχὴ τοῦ Εὐαγγελίου του, ἐφαρμόζει ὁ ἴδιος τὸν ἀτελῆ Νόμο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Ἡ περιτομὴ ἦταν ἀπὸ ἐκεῖνα ποὺ προορίζονταν νὰ καταργηθοῦν. Δὲν ἔχει σημασία αὐτό. Ὁ ἴδιος θὰ τὴν ἐφαρμόσει, πρὶν τὴν καταργήσει. Θὰ καθίσει στὸ τσαντίρι τοῦ Νόμου, πρὶν νὰ ὁδηγήσει τοὺς ἀνθρώπους στὸ παλάτι τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ, τῆς Ἐκκλησίας.

Ἂν λοιπὸν ὁ θεάνθρωπος δὲν παραβαίνει τὸν νόμο, ποὺ ὄχι μόνο καμία ἀνάγκη δὲν τὸν εἶχε, ἀλλὰ καὶ ἀτελὴς ἦταν, πῶς εἶναι δυνατὸν νὰ λεγόμαστε χριστιανοί, μιμητὲς τοῦ Χριστοῦ, ὅταν παραβαίνουμε τὸ Νόμο, τὸν Εὐαγγελικὸ Νόμο, ποὺ καὶ τέλειος εἶναι, ἀλλὰ καὶ ποὺ τὸν ἔχουμε ἀπόλυτα ἀνάγκη;

2. Ἡ περιτομὴ τοῦ Χριστοῦ ἀποτελεῖ ἀποστομωτικὴ ἀπάντηση τόσο στοὺς Ἰουδαίους, ὅσο καὶ στοὺς αἱρετικούς.

Ἡ περιτομὴ ἦταν βασικὸ γνώρισμα τῆς Ἰουδαϊκῆς ἰδιότητας, ὅτι ἀνήκει κανεὶς στὸν περιούσιο λαό. Ὁ Χριστός, ὁ Μεσσίας καὶ Λυτρωτὴς τοῦ κόσμου, κατὰ τοὺς προφῆτες, ἔπρεπε νὰ εἶναι «υἱὸς Δαβίδ, υἱὸς Ἀβραὰμ» (Ματθ. 1, 1). Πῶς λοιπὸν θὰ δέχονταν οἱ Ἰουδαῖοι τὸ κήρυγμα, τὸ ἔργο, τὴν παρουσία τοῦ Χριστοῦ, ἂν δὲν εἶχε κάνει τὴ σαρκικὴ περιτομή, τὸ σημεῖο τῆς Ἀβραμικῆς υἱοθεσίας; Χωρὶς περιτομὴ θὰ τὸν θεωροῦσαν ἀλλόφυλο; Ἂν ἀμφισβητοῦσαν τὸ κύρος του τώρα ποὺ ἤξεραν πὼς εἶναι «ἐκ σπέρματος Δαβίδ», ἀπόγονος τοῦ Ἀβραάμ, πόσο μᾶλλον θὰ τὸ ἀμφισβητοῦσαν ἂν ἦταν ἀλλόφυλος, μιὰ ποὺ δὲν θὰ εἶχε ὑποστεῖ περιτομή. Οἰκονομεῖ λοιπὸν ἔτσι τὰ πράγματα ὁ Θεός, ὥστε οἱ Ἰουδαῖοι νὰ εἶναι ἀναπολόγητοι καὶ στὸ σημεῖο αὐτό.

Ἀλλὰ καὶ ἄλλη ἀπάντηση στοὺς Ἰουδαίους ἀποτελεῖ ἡ περιτομὴ τοῦ Χριστοῦ. Ἀργότερα, oἱ κατήγοροί του, oἱ γραμματεῖς καὶ οἱ φαρισαῖοι καὶ ὅλοι οἱ ἄνθρωποι τοῦ θρησκευτικοῦ κατεστημένου, ποὺ ὁ ἐγωισμὸς καὶ τὰ συμφέροντά τους θίγονταν ἀπὸ τὴ λάμψη τῆς ζωῆς καὶ τὰ θαύματα τοῦ Ἰησοῦ, θὰ ψάξουν νὰ βροῦν κατηγορίες ἐναντίον του. Θὰ ἐπιστρατεύσουν τὴ διαστρέβλωση, ὅπλο πανάρχαιο στοὺς σατανικοὺς ἀνθρώπους. Καὶ ἀνάμεσα στ’ ἄλλα θὰ φτιάξουν μία κατηγορία, ποὺ ἔπιανε πολὺ στὸ φανατισμένο Ἰουδαϊκὸ λαό: ὅτι ὁ Ἰησοῦς «τὸ Σάββατον οὐ τηρεῖ», ὅτι εἶναι παραβάτης τοῦ Νόμου. Ἐφαρμόζει λοιπὸν ὅλο τὸ Νόμο, ὥστε ν’ ἀφοπλίσει ἐκ τῶν προτέρων τοὺς ἐχθρούς του. Ἐκεῖνοι βέβαια θὰ λένε ἐναντίον του. Ὁ Χριστὸς ὅμως θ’ ἀπαντᾶ μὲ τὰ θαύματά του. Ἀφοῦ ἔφθασαν στὸ σημεῖο νὰ ποῦν, ὅτι «ἐν τῷ ἄρχοντι τῶν δαιμονίων ἐκβάλλει τὰ δαιμόνια», δὲν θὰ λέγανε ὅτι παραβαίνει τὴν ἡμέρα τοῦ Σαββάτου κι ἄλλες διατάξεις τοῦ Μωσαϊκοῦ Νόμου;

Ἀλλ’ ἡ περιτομὴ εἶναι ἀπάντηση καὶ στοὺς αἱρετικοὺς ἐκείνους, ποὺ παρουσιάσθηκαν μὲ τὸ ὄνομα «Δοκῖται» καὶ ἀμφισβητοῦσαν τὴν ἀληθινότητα τῆς ἀνθρώπινης φύσεως τοῦ Χριστοῦ. Αὐτοὶ ἰσχυρίζονταν, ὅτι δὲν μπορεῖ ὁ Θεὸς νὰ πῆρε πραγματικὰ ἀνθρώπινη φύση, γιατί κάτι τέτοιο θὰ ἦταν ταπεινωτικὸ γιὰ τὸ Θεό. Ὁ Χριστός, λέγανε, φαινόταν ἄνθρωπος, δὲν ἦταν στὴν πραγματικότητα ἄνθρωπος, μὲ σάρκα σὰν τὴ δική μας.

Καὶ ὅμως! Ὁ Χριστὸς εἶναι καὶ ἀληθινὸς Θεός, καὶ ἀληθινὸς ἄνθρωπος. Ὡς Θεὸς εἶναι προαιώνιος καὶ ἄσαρκος. Στὰ ἀναγνώσματα τοῦ ἑσπερινοῦ τῆς Περιτομῆς διαβάζεται καὶ μία περικοπὴ ἀπὸ τὸ βιβλίο τῶν Παροιμιῶν (8, 23-30), ὅπου φαίνεται τὸ ἄναρχο καὶ συνάναρχο τοῦ Θεοῦ Λόγου. Αὐτὸς λοιπὸν ὁ ἄναρχος καὶ ἄσαρκος Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ, γεννήθηκε παίρνοντας σάρκα ἀνθρώπου «ἐκ τῶν ἁγνῶν αἱμάτων τῆς ὑπερφυῶς κυησάσης αὐτὸν Ὑπεραγίας Θεοτόκου». Ὁ Θεὸς ἔγινε καὶ «βροτός». Εἶχε ἀληθινὴ σάρκα. Ἀπόδειξη ἡ περιτομή του. Γι’ αὐτὸ ψάλλουμε στὸ ἀπολυτίκιο τῆς ἑορτῆς: «Μορφὴν ἀναλλοιώτως ἀνθρωπίνην προσέλαβες, Θεὸς ὤν κατ’ οὐσίαν, πολυεύσπλαγχνε Κύριε…».

3. Ἡ περιτομὴ τοῦ Κυρίου εἶναι ἡ εἰσαγωγὴ τῆς Καινῆς Διαθήκης. Γιατί ὁ Θεὸς εἶπε στὸν Ἀβραὰμ νὰ περιτέμνονται ὅλα τὰ ἀρσενικὰ παιδιὰ τοῦ Ἰσραήλ; Σὰν σημάδι τῆς διαθήκης ἀνάμεσα στὸ Θεὸ καὶ στὸ λαό του. Ἔδωσε ὑποσχέσεις ὁ Θεὸς στὸν Ἀβραάμ, ὅτι θὰ εὐλογηθεῖ τὸ σπέρμα του, ὅτι οἱ ἀπόγονοί του θὰ γίνουν σὰν τὰ ἄστρα τοῦ οὐρανοῦ καὶ σὰν τὴν ἄμμο τῆς θαλάσσης. Καὶ ἡ ἐγγύηση; Εἶναι ἡ περιτομή. Αὐτὴ εἶναι ἡ σφραγίδα τῆς υἱοθεσίας. Θὰ εἶναι ἡ συμφωνία μεταξὺ Θεοῦ καὶ Ἰσραήλ. Γι’ αὐτὸ εἶπε στὸν Ἀβραάμ: «Περιτμηθήσεται ὑμῖν πᾶν ἀρσενικόν… Καὶ ἔσται εἰς σημεῖον διαθήκης ἀναμέσον ἐμοῦ καὶ ὑμῶν» (Γεν.17, 10-11).

Ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς ἦρθε νὰ ὑπογράψει τὴ νέα συμφωνία, τὴν Καινὴ Διαθήκη, ἀνάμεσα στὸ Θεὸ καὶ στὸ νέο Ἰσραήλ. Στὴν Παλαιὰ Διαθήκη ἔκοβαν ἕνα μικρὸ τμῆμα ἀπὸ τὴν ἄκρη τοῦ δέρματος τοῦ ἀρσενικοῦ παιδιοῦ. Ἦταν μία θυσία. Μικρὴ βέβαια καὶ ἀκούσια θυσία, ἀλλὰ τύπος τῆς μεγάλης καὶ ἑκούσιας θυσίας τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. Ὁ Ἰησοῦς Χριστός, τὸ «εὐλογημένον ἄρσεν», ποὺ προῆλθε ἀπὸ τὴ μήτρα τῆς Παρθένου, πρόσφερε κι αὐτὸς τὴ θυσία τῆς σαρκικῆς περιτομῆς, γιατί θὰ ἐρχόταν ἡ ἡμέρα ποὺ θὰ προσέφερε ὄχι ἕνα μικρὸ τμῆμα τοῦ δέρματός του, ἀλλ’ ὅλο τὸ Σῶμα του καὶ ὃλο τὸ Αἷμα του. Εἶναι τὸ Αἷμα τῆς Διαθήκης. Οἱ Ἑβραῖοι εἶχαν περὶ πολλοῦ τὴ θυσία τῆς περιτομῆς. Οἱ χριστιανοὶ πιστεύουν στὴ θυσία τοῦ Αἵματος τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ.

Ὁ ἀπόστολος Παῦλος στὴν πρὸς Ἑβραίους Ἐπιστολὴ συγκρίνει τὴν παράβαση τοῦ Νόμου τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης καὶ τὴν περιφρόνηση τῆς θυσίας καὶ τοῦ αἵματος τοῦ Σταυρωμένου Λυτρωτῆ. Καὶ λέγει: «Ἀθετήσας τὶς νόμον Μωυσέως, χωρὶς οἰκτιρμῶν ἐπὶ δυσὶν ἢ τρισὶ μάρτυσιν ἀποθνήσκει. Πόσω δοκεῖτε χείρονος ἀξιωθήσεται τιμωρίας ὁ τὸν υἱὸν τοῦ Θεοῦ καταπατήσας καὶ τὸ αἷμα τῆς διαθήκης κοινὸν ἠγησάμενος, ἐν ᾧ ἡγιάσθη, καὶ τὸ Πνεῦμα τῆς χάριτος ἐνυβρίσας»; (Ἑβρ. 10, 28-29).

4. Κατὰ τὴν ἡμέρα τῆς περιτομῆς οἱ Ἑβραῖοι ἔδιναν στὸ ἀγόρι τὸ ὄνομά του. Ἦταν ἡ ἐπίσημη ὀνοματοδοσία. Ἄλλωστε καὶ ἐκεῖνος ποὺ πρῶτος πῆρε ἐντολὴ ἀπὸ τὸ Θεὸ γιὰ περιτομή, ὁ Ἀβραάμ, τὴν ἡμέρα ἐκείνη ἄλλαξε ὄνομα. Λεγόταν Ἄβραμ, καὶ ὀνομάσθηκε Ἀβραὰμ (βλ. Γέν. 17,4-5).

Τύπος τῆς ὀνοματοδοσίας κατὰ τὴν περιτομὴ τοῦ Χριστοῦ, αὐτὸ ποὺ συνέβηκε μὲ τὸν Ἀβραάμ. Ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ γίνεται Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου. Καὶ λαμβάνει ὄνομα. Τὸ ὄνομά του ἔχει σχέση μὲ ὅλα τὰ ἔθνη, μὲ ὅλο τὸ λαό. Εἶναι τὸ ὄνομα Ἰησοῦς, ποὺ σημαίνει: «Σωτήρας τοῦ λαοῦ». Ὁ Χριστὸς εἶναι ὁ γενάρχης τῆς νέας γενιᾶς, τῆς Ἐκκλησίας. Στὸ γένος του, στὸ κράτος του, στὴ βασιλεία του, ἀνήκουν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι, ἄλλο ὅτι πολλοὶ δὲν πιστεύουν στὴν τιμὴ ποὺ τοὺς ἔγινε.

Ἰησοῦς! Τὸ ὄνομα ποὺ δόθηκε ἐπίσημα τὴν ἡμέρα τῆς περιτομῆς. Ἡ Μητέρα καὶ ὁ προστάτης Ἰωσὴφ δὲν ἄκουγαν βέβαια γιὰ πρώτη φορὰ τὸ ὄνομα «Ἰησοῦς». Καὶ στοὺς δύο εἶχε ἀποκαλυφθεῖ τὸ ὄνομα ἀπὸ ἄγγελο. Κατὰ τὸν Εὐαγγελισμὸ ὁ ἄγγελος Γαβριὴλ φανέρωσε στὴν Παρθένο τὴ βουλὴ τοῦ Θεοῦ: «Καὶ ἰδοὺ συλλήψῃ ἐν γαστρὶ καὶ τέξῃ υἱόν, καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν» (Λουκ. 1, 31). Γι’ αὐτὸ σημειώνει ὁ ἴδιος Εὐαγγελιστής, ὅτι κατὰ τὴν περιτομὴ δόθηκε στὸ παιδὶ τὸ ὄνομα «τὸ κληθὲν ὑπὸ τοῦ ἀγγέλου πρὸ τοῦ συλληφθῆναι αὐτὸν ἐν τῇ κοιλίᾳ» (Λουκ. 2, 21). Προηγήθηκαν τὰ ὀνομαστήρια στὸν οὐρανό, ἀκολούθησαν τὰ ὀνομαστήρια στὴ γῆ. Ἄλλος ἄγγελος ἔσπευσε ν’ ἀποκαλύψει, πάλι προτοῦ νὰ γεννηθεῖ τὸ παιδί, τὸ ὄνομά του στὸν Ἰωσήφ, τὸν προστάτη τῆς Παρθένου: «Τέξεται υἱὸν καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν οὗτος γὰρ σώσει τὸν λαὸν αὐτοῦ ἀπὸ τῶν ἁμαρτιῶν αὐτῶν» (Μάτθ. 1, 21).

Ἰησοῦς! Ὄνομα ποὺ τοῦ ταιρίαζε ἀπόλυτα. Δόθηκε δὲ κατὰ τὴν ὄγδοη ἡμέρα, ὄχι γιὰ λόγους μόνο τυπικούς, ἀλλὰ καὶ γιὰ λόγους οὐσιαστικούς. Τυπικά: ἔτσι ὅριζε ὁ Νόμος τοῦ Μωυσέως• κατὰ τὴν ὄγδοη ἡμέρα νὰ γίνεται ἡ περιτομὴ καὶ νὰ δίνεται τὸ ὄνομα. Οὐσιαστικά: Ἡ ὄγδοη ἡμέρα ἦταν τύπος τῆς μελλοντικῆς ὄγδοης ἡμέρας. Ὄγδοη ἡμέρα καὶ ὄγδοος αἰώνας, κατὰ τοὺς Πατέρες, εἶναι ὁ «μέλλων αἰών», ἡ ζωὴ τῆς αἰωνιότητας, στὴ βασιλεία τῶν οὐρανῶν. Ὁ χρόνος τῆς ὄγδοης ἡμέρας, τοῦ μέλλοντος αἰῶνος, θὰ εἶναι χωρὶς περιτομή, χωρὶς τέλος. Καὶ μόνο ὅσοι πιστεύουν στὸν Ἰησοῦ Χριστὸ καὶ ζοῦν κατὰ τὸ θέλημά του, ἐλπίζουν στὴν ὄγδοη ἡμέρα, στὴν αἰώνια ζωή.

Τὴν ὄγδοη ἡμέρα ὁρίζει καὶ ἡ Ἐκκλησία νὰ σφραγίζεται τὸ βρέφος καὶ νὰ λαμβάνει τὸ ὄνομα. Κάτι, ποὺ δυστυχῶς δὲν γίνεται σήμερα. Τὸ ὄνομα δίνεται κατὰ τὴ Βάπτιση, ποὺ καὶ αὐτὴν προτυπώνει, ὅπως θὰ δοῦμε, ἡ περιτομή. Ἀλλὰ τὸ σωστὸ εἶναι νὰ δίνεται τὴν ὄγδοη ἡμέρα. Κι ὅπως τότε τὸ παιδὶ τῶν Ἑβραίων σφραγιζόταν μὲ τὴ σφραγίδα τῆς περιτομῆς, ἔτσι κατὰ τὴν ὄγδοη ἡμέρα τὸ παιδὶ τῶν χριστιανῶν σφραγίζεται μὲ τὸ σημεῖο τῆς νέας υἱοθεσίας. Κι αὐτὸ εἶναι τὸ σημεῖο τοῦ Σταυροῦ. Ὁ Ἱερέας σημειώνει πάνω στὸ βρέφος τὸ σημεῖο τοῦ Σταυροῦ.

Λαμβάνει ὄνομα τὸ παιδὶ τὴν ὄγδοη ἥμερα. Καλὸ θὰ ἦταν νὰ μὴ βάραιναν συγγενικοὶ λόγοι στὴν ἐπιλογὴ τοῦ ὀνόματος, ἀλλὰ νὰ ἔπαιρνε τὸ παιδὶ ὄνομα μὲ κριτήρια χριστιανικά. Ἀλλ’ ἔστω, καὶ τὸ ὄνομα ποὺ παίρνει γιὰ νὰ τιμηθεῖ κάποιος συγγενής, ἐφ’ ὅσον εἶναι χριστιανικό, τοῦ θυμίζει τὸν πνευματικό του ἀγώνα, νὰ μοιάσει μὲ τὸν φερώνυμο ἅγιο. Δυστυχῶς οἱ περισσότεροι εἴμαστε ἀνάξιοι ἀχθοφόροι μεγάλων ὀνομάτων. Δὲν μᾶς ταιριάζουν τὰ ὀνόματα. Μερικὲς φορὲς τὰ ἔχουμε «κατ’ εὐφημισμόν».

Σὲ ἕναν ταιρίαζε ἀπόλυτα τὸ ὄνομα ποὺ τοῦ δόθηκε: στὸν Κύριο ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστό. Τὸ ὄνομα Ἰησοῦς εἶναι τὸ ὄνομα ποὺ πρῶτο πρέπει ν’ ἀγαπήσει τὸ παιδί. Ὅλοι σὰν πιστοὶ φέρνουμε τὸ μεγάλο γενικὸ ὄνομα τοῦ «χριστιανοῦ». Πόσο ἄραγε μᾶς ἁρμόζει;

Τὸ ὄνομα Ἰησοῦς! Εἶναι τὸ μοναδικὸ ποὺ σώζει. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἔκανε σκληρὸ ἀγώνα ἐναντίον τῶν ἀνθρώπων τῆς περιτομῆς• ἐκείνων, δηλαδή, ποὺ ἀπέδιδαν σωτηριώδη σημασία στὴν περιτομή, καὶ ἐπέμεναν, ὅτι εἶναι ὑποχρεωμένοι καὶ οἱ χριστιανοὶ νὰ κάνουν περιτομή. Ἔδιναν ἴση τουλάχιστον, γιὰ νὰ μὴ ποῦμε καὶ μεγαλύτερη, σημασία στὸ ἄχυρο, παρὰ στὸ διαμάντι. Ἄχυρο ἡ περιτομή. Διαμάντι τὸ Αἷμα τοῦ Θεανθρώπου Σωτήρα. Γι’ αὐτὸ ἀναγκάσθηκε ὁ Παῦλος νὰ γράψει δύο ἐπιστολές, τὴν πρὸς Ρωμαίους καὶ τὴν πρὸς Γαλάτας, γιὰ νὰ δείξει, πῶς δικαιώνεται ὁ ἄνθρωπος. Τὸ συμπέρασμά του συνοψίζεται στὴ φράση: «Ἐν γὰρ Χριστῷ Ἰησοῦ οὔτε περιτομὴ τι ἰσχύει οὔτε ἀκροβυστία, ἀλλὰ καινὴ κτίσις» (Γαλ. 6,15).

Προσοχή! Καὶ σήμερα ἡ θρησκεία τῆς περιτομῆς τείνει νὰ καλύψει τὴ θρησκεία τοῦ Σταυροῦ! Οἱ τύποι καλύπτουν τὴν οὐσία!

5. Ἐξωτερικὴ πράξη ἡ περιτομή. Συμβόλιζε ὅμως μία ἐσωτερικὴ πράξη, τὴν πνευματική, τὴν ἀχειροποίητη περιτομή, τὴν περιτομὴ τῶν παθῶν. Γιὰ τὸ χριστιανὸ ἰσχυρὴ εἶναι «ἡ περιτομὴ καρδίας ἐν πνεύματι, οὐ γράμματι» (Ρωμ. 2, 29).

Ὑπέστη Ἐκεῖνος τὴν περιτομὴ τῆς σάρκας, γιὰ νὰ δείξει ὅτι ἦλθε νὰ κάνει τὴν περιτομὴ τῶν παθῶν. Ἡ ἀλήθεια αὐτὴ τονίζεται καὶ στὸ ἀπολυτίκιο καὶ στὸ κοντάκιο τῆς ἑορτῆς. Λέγει τὸ κοντάκιο: «Ὁ τῶν ὅλων Κύριος Περιτομὴν ὑπομένει καὶ βροτῶν τὰ πταίσματα, ὡς ἀγαθὸς περιτέμνει». Εὔκολα κάνει κάποιος σαρκικὴ περιτομή. Εὔκολα ὑφίσταται κάποια ἐγχείρηση. Δύσκολα ὅμως κάνει τὴν ἐγχείρηση τῶν παθῶν του. Δύσκολα κόβει τὰ πάθη του, ποὺ σὰν ἀποστήματα βρωμερὰ ἔχουν καλύψει τὴν ὕπαρξή του. Τὰ πάθη δὲν θέλουν ἡμίμετρα, θέλουν ριζικὴ λύση. Θέλουν μαχαίρι. Ἂν τ’ ἀφήσουμε, θὰ γίνουν γάγγραινα. Σαπισμένοι θὰ ριχτοῦμε στὴ φωτιὰ τῆς κολάσεως.

Σὲ πατερικὴ ὁμιλία βρήκαμε καὶ τὴν ἑξῆς παρατήρηση: Ἡ περιτομὴ γινόταν στὸ ἄκρο τοῦ ἀνδρικοῦ μορίου, τοῦ γεννητικοῦ ὀργάνου, τοῦ ἀγοριοῦ. Γιατί ἄραγε; Μήπως διότι τὰ φοβερότερα καὶ βρωμερότερα ἁμαρτήματα γίνονται μὲ τὸ ὄργανο αὐτό; Κάτι ποὺ δόθηκε ἀπὸ τὸν πάνσοφο Θεὸ γιὰ μία ὑψηλὴ καὶ μεγάλη λειτουργία, χρησιμοποιεῖται γιὰ τὴν ὑπηρεσία τῆς ἁμαρτίας. Περικόπτεται λοιπὸν στὴ σαρκικὴ περιτομὴ τμῆμα τοῦ γεννητικοῦ ὀργάνου, γιὰ νὰ περικοπεῖ τελείως ἡ πορνεία, ἡ μοιχεία, ἡ ἀκαθαρσία καὶ κάθε βρωμερὴ σαρκικὴ πράξη.

6. Ἡ περιτομὴ τῶν Ἰουδαίων εἶναι καὶ τύπος τοῦ βαπτίσματος τῶν χριστιανῶν. Μὲ τὸ μαχαίρι ἔκοβαν ἐλάχιστο μέρος τοῦ σώματος στὴν περιτομή. Μὲ τὸ ἁγιασμένο νερὸ τῆς κολυμβήθρας κόβεται ὁλόκληρο τὸ σῶμα τῆς ἁμαρτίας. Κόβεται πάνω ἀπὸ τὸ σῶμα μὲ τὴν περιτομὴ κάποιο περιττὸ κομμάτι. Κόβονται μὲ τὴ βάπτιση τὰ δύο περιττὰ βάρη, ποὺ μᾶς φόρτωσε ὁ Διάβολος: ἡ προπατορικὴ ἁμαρτία καὶ οἱ προσωπικές μας ἁμαρτίες. Περιττό, ὄχι μόνο περιττό, ἀλλὰ καὶ βλαβερὸ καὶ καταστρεπτικὸ καὶ ὀλέθριο καὶ θανατηφόρο σῶμα ἡ ἁμαρτία. Μὲ τὴ βάπτιση καθαριζόμαστε ἀπὸ τὰ λέπια τῆς ἁμαρτίας. Καθαριζόμαστε στὸ λουτρὸ τῆς παλιγγενεσίας.

Μὲ τὸ βάπτισμα δεχόμεθα τὸ Χριστὸ Σωτήρα καὶ Λυτρωτή. Μετέχουμε τῆς ζωῆς τοῦ Χριστοῦ. Γινόμαστε κοινωνοὶ τοῦ πάθους, τῆς ταφῆς καὶ τῆς ἀναστάσεως. Μὲ τὸ βάπτισμα ἀποβάλλουμε τὸν παλαιὸ ἄνθρωπο καὶ σφραγιζόμαστε μὲ τὴ σφραγίδα τῆς δωρεᾶς τοῦ Χριστοῦ.

Περιττή, ἀδελφοί μου, πλέον ἡ περιτομή. Προδρομικὸς ὁ ρόλος της. Χάθηκε. Ὅπως χάνεται ὁ αὐγερινός, μόλις ἀνατέλλει ὁ ἥλιος. Ὁ ρόλος της ἦταν νὰ μᾶς ὁδηγήσει στὴν ἀληθινὴ περιτομή. Κι ἡ ἀληθινὴ περιτομὴ γίνεται μὲ τὸ Βάπτισμα καὶ τὴ Μετάνοια.

Νέος χρόνος ἀρχίζει μὲ τὴν ἑορτὴ τῆς περιτομῆς. Ἂς ἀφήσουμε τὸ μαχαίρι τῆς χάριτος νὰ κάνει τὸ θαῦμα. Νὰ μᾶς κάνει «περιτετμημένους» ὡς πρὸς τὴν ἁμαρτία, «ἀπερίτμητους» ὡς πρὸς τὴν πίστη, γιὰ ν’ ἀπολαύσουμε τὴν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν καὶ τὸ ἐφόδιο γιὰ τὴν αἰώνια ζωή, γιὰ τὴν ὄγδοη, τὴν ἀνέσπερη καὶ ποθητὴ ἡμέρα.