Ἡ Ἐξομολόγηση εἶναι ἕνα ἀπὸ τὰ ἑπτὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας. Εἶναι ἡ ἐφαρμογὴ τῶν λόγων τοῦ Κυρίου πρὸς τοὺς μαθητές Του : "Ὅσα ἂν δήσητε ἐπὶ τῆς γῆς, ἔσται δεδεμένα ἐν τῷ οὐρανῷ καὶ ὅσα ἂν λύσητε ἐπὶ τῆς γῆς ἔσται λελυμένα ἐν τῷ οὐρανῷ".
Δυστυχῶς ὅμως πολλοὶ πιστοὶ γιὰ διαφόρους λόγους - κυρίως ἐξ ἀγνοίας - ὑποτιμοῦν τὸ μέγα αὐτὸ μυστήριο ἢ τὸ παρερμηνεύουν. Ἐπειδὴ λοιπὸν γνωρίζουμε ὅτι, ὅταν ἕνας πιστὸς ἀποφασίσει νὰ προσέλθει στὸ μυστήριο, θὰ ἀντιμετωπίσει ποικίλα ἐμπόδια καὶ πειρασμούς, θὰ προσπαθήσουμε μὲ τὶς πτωχές μας συμβουλὲς νὰ βοηθήσουμε στὸ ξεπέρασμα τῶν δυσκολιῶν, ὥστε προετοιμασμένοι σωστὰ νὰ προσερχόμαστε στὸ Μυστήριο.
Πρὶν ξεκινήσεις γιὰ τὸ ἐξομολογητήριο, προσευχήσου θερμὰ στὸν Κύριο νὰ σὲ βοηθήσει νὰ ξεπεράσεις τὰ τυχὸν ἐμπόδια, κυρίως δὲ νὰ σὲ ὁδηγήσει σὲ συναίσθηση τῶν πράξεών σου φωτίζοντας τὰ βάθη τῆς ψυχῆς σου καὶ τῆς συνειδήσεώς σου, ὥστε νὰ ἐξετάσεις σὲ βάθος τὸν ἑαυτό σου, τὰ ἔργα σου, τὰ λόγια σου, τὶς σκέψεις σου καὶ νὰ τὰ ὁμολογήσεις συντετριμμένος ἐνώπιόν του πνευματικοῦ.
Ἐξομολογοῦμαι σημαίνει: "Ὁμολογῶ ἔξω αὐτὸ ποὺ ἔχω μέσα μου". Τὸ ἐξομολογητήριο δὲν εἶναι δικαστήριο, ἀλλὰ θεραπευτήριο. Ὁ πνευματικὸς "ἀνοίγει"τὴν ψυχὴ τοῦ ἐξομολογούμενου, ἐμποδίζει τὸ σχηματισμὸ συμπλεγμάτων, ἐλευθερώνει ἀπὸ τὶς ἐνοχὲς καὶ ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ ἀναπαύει τὴν ψυχὴ καὶ οἰκοδομεῖ τὴν πνευματικὴ καὶ ἠθικὴ συγκρότηση τοῦ προσερχόμενου προσώπου.
Νὰ ἔχεις στὴ σκέψη σου ὅτι ὁ πνευματικὸς εἶναι πατέρας. Ἀκούει μὲ ἀγάπη, συμπάσχει καὶ ἐνθαρρύνει. Δὲν ὀργίζεται, δὲν ἀγανακτεῖ. Μόνο βοηθᾶ νὰ ἔλθεις σὲ συναίσθηση τῆς ἁμαρτωλότητάς σου, νὰ κατανοήσεις τὴν ἀδυναμία σου, ὥστε νὰ ἀξιωθεῖς νὰ πάρεις ὡς "προίκα"τὴ Θεία Χάρη. Ὅσα ἀκούσει στὴν ἐξομολόγηση αὐτὸς καὶ ὁ Θεὸς τὰ γνωρίζει. Εἶναι ἀπόρρητα ἐξ ἀπορρήτων.
Ξεπέρασε τὴ ντροπή. Πὲς ὄχι στὰ τεχνάσματα τοῦ πονηροῦ. Μὴν ἀμφιβάλλεις γιὰ τὴν φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ. Ἐξομολογήσου τὰ ἁμαρτήματά σου μὲ εἰλικρίνεια, συγκεκριμένα, ὄχι μὲ ἐπικαλύψεις καὶ ἐξηγήσεις, ποὺ ὁδηγοῦν σὲ δικαιολογίες, γιατί μόνο τότε θὰ βρεῖς ἐσωτερικὴ ἀνάπαυση.
Ὁ Γέροντας Παΐσιος συμβουλεύει: Οἱ στρατιῶτες, ὅταν τραυματίζονται στὴ μάχη, τρέχουν ἀμέσως στὸ γιατρό, δένουν τὰ τραύματά τους καὶ συνεχίζουν νὰ πολεμοῦν. Ταυτόχρονα ἀποκτοῦν πείρα καὶ φυλάγονται καλύτερα γιὰ νὰ μὴν ξανατραυματιστοῦν. Ἔτσι καὶ ἐμεῖς, τραυματίες στὸν πνευματικό μας ἀγώνα, δὲν πρέπει νὰ δειλιάζουμε, ἀλλὰ τρέχοντας στὸ γιατρὸ - πνευματικὸ καὶ δείχνοντάς του τὸ τραῦμα μας νὰ θεραπευόμεθα πνευματικὰ καὶ νὰ συνεχίζουμε τὸν καλόν μας ἀγώνα.
Ὁ Πνευματικὸς μπορεῖ νὰ ἐπιβάλει κάποιο ἐπιτίμιο. Νὰ γνωρίζεις ὅτι αὐτὸ εἶναι "φάρμακο"ποὺ ἀποβλέπει στὴν πνευματική σου πρόοδο. Εἶναι ἕνα θεραπευτικὸ μέσο γιὰ διόρθωση καὶ προφύλαξη. Δυστυχῶς ὑπάρχουν χριστιανοί, ποὺ προτείνουν μία "ἔξυπνη"... ἐξομολόγηση: "Θὰ τὰ πῶ στὴν εἰκόνα". Μεγάλη ἡ πλάνη τους! Διότι καμία εἰκόνα δὲν ἔλαβε ἐξουσία νὰ ἀκούει καὶ νὰ συγχωρεῖ ἁμαρτίες ἀνθρώπων. Ἀλλὰ καὶ στὰ πνευματικά μας προβλήματα ποιὸς θὰ μᾶς συμβουλεύσει; Ποιὸς θὰ μᾶς δείξει τὸ δρόμο γιὰ νὰ ἀποφεύγουμε τὶς καθημερινὲς παγίδες τοῦ πονηροῦ; Ποιὸς θὰ μᾶς δώσει τὴ βεβαιότητα ὅτι συγχωρέθηκαν οἱ ἁμαρτίες μας; Καὶ τὸ βασικότερο, πῶς θὰ νιώσουμε τὴ Χάρι τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στὴν καρδιά μας;
Νὰ ἔχεις ὑπόψη σου τὰ λόγια τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ: "Ἡ ἐξομολόγηση φαίνεται βαριά, μὰ εἶναι πολὺ ἐλαφρὺ πράγμα. Σὰν νὰ πρόκειται νὰ σηκώσουμε τέσσερις τρίχες. Τόσο ἐλαφρύ. Πρώτη τρίχα: Νὰ συγχωρήσουμε τοὺς ἐχθρούς μας. Δεύτερη τρίχα: Νὰ βροῦμε πνευματικὸ καλό, ἐνάρετο καὶ νὰ τοῦ ποῦμε ὅλα τὰ ἁμαρτήματά μας. Τρίτη τρίχα: Κατὰ τὴν ἐξομολόγηση νὰ μὴν ρίξουμε τὶς εὐθύνες γιὰ τὶς ἁμαρτίες μας σὲ κάποιον ἄλλον. Νὰ ποῦμε μὲ ταπείνωση: Ἐγὼ φταίω, ἡ κακή μου διάθεση, ἡ ἀγάπη μου γιὰ τὸ κακὸ καὶ τὴν ἁμαρτία. Τέταρτη τρίχα: Μετὰ τὴν ἐξομολόγηση νὰ ποῦμε: Ἀπὸ δῶ καὶ πέρα δὲν θὰ ἀφήσω τὸν ἑαυτό μου νὰ ξαναπέσει στὶς ἴδιες ἁμαρτίες".
Μὴν ἀναβάλλεις τὴν ἐξομολόγηση. Μὴν πεῖς: Ἔχω καιρό. Ἀργότερα. Ἡ ἀναβολὴ εἶναι μεγάλη παγίδα. Ἀποκοιμίζει τὴ συνείδηση καὶ ἀποπροσανατολίζει τὸν ἄνθρωπο. Ἐξ ἄλλου δὲν εἴμαστε ἐξουσιαστὲς τοῦ χρόνου καὶ δὲν γνωρίζουμε πότε θὰ φύγουμε ἀπὸ τὸν κόσμο. Γιατί λοιπὸν νὰ στερεῖσαι ἕνα τέτοιο ἀγαθό, γιατί νὰ ἀναβάλλεις τὴ μετάνοιά σου καὶ γιατί νὰ μὴν βιώνεις τὴ χαρὰ καὶ τὴν ἀγαλλίαση τῆς ἀπαλλαγῆς ἀπὸ τὰ ἁμαρτήματα, ποὺ σοῦ προσφέρει τὸ Ἱερὸ αὐτὸ Μυστήριο; Καθὼς τὸ βαρὺ φορτίο τῶν ἁμαρτιῶν καὶ ἐνοχῶν ἔφυγε ἀπὸ πάνω σου, αἰσθάνεσαι ὅτι ζεῖς τὴ χαρὰ τῆς ἐπιστροφῆς στὴν Πηγὴ τῆς Ζωῆς, τῆς ἐπιστροφῆς στὸν Πατέρα.
"Ὁ Παράδεισος ἄνθισε στὴν καρδιά μου ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ ἐξομολογήθηκα"γράφει ὁ Ντοστογιέφσκι στοὺς "Ἀδελφοὺς Καραμαζώφ".
Αὐτὴ ἡ Χαρὰ εὐχόμεθα νὰ ἀνθίσει στὶς καρδιὲς ὅλων μας.