Ο άνθρωπος, η κορωνίδα της δημιουργίας, έχει μέσα του το επικίνδυνο δώρο της ελευθερίας. Γι'αυτό και ο ίδιος είναι επικίνδυνος και κουραστικός για όλα τα συστήματα και τις θεωρίες.
Σωτηρία του δεν είναι η έξωθεν παροχή αγαθών. Δεν μπαίνει ο άνθρωπος σε κατασκευασμένο από τρίτους παράδεισο. Ο παράδεισος, ως έκπληξη ζωής, ανατέλλει από τον κάθε ένα άνθρωπο. «Η βασιλεία του Θεού εντός ημών εστί».
Μέσα στον άνθρωπο κυοφορείται το θαύμα τού «εξαίφνης», η αλλαγή, η έκπληξη, ο αιφνιδιασμός. Μπορεί να μετανοήσει, να μεταμορφωθεί· να αλλάξει νου και μορφή. Σου επιφυλάσσει εκπλήξεις. Μπορεί ο έσχατος να γίνει πρώτος και ο πρώτος έσχατος. Δεν προδιαγράφεται η ζωή του. Δεν υπολογίζεται η αξία του. Είναι ένα ον εν εξελίξει. Βρίσκεται εν πορεία. Μένει πάντοτε ο ίδιος, γινόμενος εξ ολοκλήρου άλλος θεία Χάριτι.
Δεν είναι τμήμα ενός συνόλου. Είναι δυνάμει το όλον. Είναι εν σμικρώ ολόκληρη η Εκκλησία.
Αυτό το έκτακτο, το μοναδικό και ανεπανάληπτο που κρύβει μέσα του ο κάθε άνθρωπος έρχεται και θέλει να σώσει η Εκκλησία. Και διά της σωτηρίας και του φωτισμού του ανθρωπίνου προσώπου φωτίζεται και σώζεται ο κόσμος όλος και η δημιουργία.
Αν η ανθρωπική θεωρία της νεωτέρας φυσικής καταλήγει στο ότι το σύμπαν φτιάχθηκε με αυτές τις σταθερές, για να δημιουργηθεί και να ζήσει ο άνθρωπος, μπορούμε να πούμε ότι η Εκκλησία δημιουργήθηκε για να προσφέρει τη λειτουργική πραγματικότητα ως θεανθρώπινη μήτρα που πλάθει τον ελεύθερο άνθρωπο. Είναι η μητέρα και όχι η μητριά του ανθρώπου. Τον κυοφορεί, τον τιθηνεί, τον παιδαγωγεί, τον υπομένει, τον ανέχεται. Του δίδει τη δυνατότητα να αναπτυχθεί. Να πραγματοποιήσει τον σκοπό της υπάρξεώς του. Θέλει να τον δει σωσμένο, καταξιωμένο, ώριμο, ελεύθερο, ανεξάρτητο. Και επειδή ο κάθε ένας ανακεφαλαιώνει εν αγάπη το όλον, η ανεξαρτησία της ελευθερίας δεν παραβλάπτει αλλά επιβεβαιώνει τη γνησιότητα της ενότητος.
Μέσα σ'αυτή τη λειτουργική ατμόσφαιρα της Εκκλησίας ο Θεός θυσιάζεται για να μπορέσει να σωθεί ο άνθρωπος ο ασήμαντος, ο περιφρονημένος, ο παραστρατημένος και χαμένος. «Ηλθε ζητήσαι και σώσαι το απολωλός».
Και το ότι ο Υιός του Θεού, γενόμενος άνθρωπος και επιστρέφων προς τον Πατέρα Του, παίρνει μαζί του, πρώτο οικήτορα του παραδείσου, όχι κάποιο μαθητή, αλλά έναν άγνωστο ληστή, δείχνει το χαρούμενο μήνυμα του Ευαγγελίου: ο άνθρωπος μπορεί να μετανοήσει. Και την τελευταία στιγμή μπορεί να κερδίσει το παν. Μπορεί να βρεθεί ο χαμένος, να θεραπευθεί ο ασθενής, να αποχαρακτηρισθεί ο στιγματισμένος και να αναστηθεί ο νεκρός.
Αυτό συμβαίνει μέσα στη Μεγάλη Εβδομάδα και στη Θεία Λειτουργία της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Αυτή τη σωτηρία του ανθρώπου ζητούσαν και περίμεναν οι γενιές που πέρασαν μέσα στην ελληνική και παγκόσμια παράδοση και ιστορία. Αυτή την απελευθέρωση ζητεί και σήμερα ο άνθρωπος.
Και αν ο άνθρωπος ισορροπήσει εν ελευθερία και Χάριτι, αν λειτουργήσει ως ιερεύς της κτίσεως και αν ευχαριστιακά δεχθεί και χρησιμοποιήσει τη δημιουργία όλη, τότε παίρνει τον δρόμο της σωτηρίας. Συνειδητοποιεί την αποστολή του. Η ζωή του γίνεται ιερουργία και η πνευματική του απασχόληση δράση ευεργετική για όλο τον κόσμο. Ετσι σώζεται ο άνθρωπος και δι'αυτού η δημιουργία. Διότι «και αυτή η κτίσιςελευθερωθήσεται από της δουλείας της φθοράς εις την ελευθερίαν την δόξης των τέκνων του Θεού» (Ρωμ. 8,21).
Αν όμως ενεργήσει διαφορετικά· αν υποκύψει στον πειρασμό της φιλαυτίας και θεοποιήσει την απληστία και δίψα του για εξουσία και κυριαρχία πάνω στους ανθρώπους και στη δημιουργία, τότε η δική του παράνοια και ανισορροπία θα συμπαρασύρει στον τελικό όλεθρο και ολόκληρη τη δημιουργία.
Αν σκοπό της ζωής μας βάλουμε την οικονομική σύγκλιση και την αύξηση του κατά κεφαλήν εισοδήματος· αν ιδανικό μας είναι ο HomoOeconomicus, τότε η ελευθερία μας είναι περιττή. Και αυτοί που μας καθοδηγούν φροντίζουν να μας απαλλάξουν από το περιττό φορτίο της προσωπικής ελευθερίας.
Αντιθέτως, αν είμαστε απαιτητικοί· αν ζητούμε το γνήσιο, έστω και ελάχιστο, που σπα τις αλυσίδες κάθε σκλαβιάς και ρίχνει τα φράγματα κάθε αποκλεισμού· αν θέλουμε να φθάσουμε στη «θύραν ην ουδείς δύναται κλείσαι» και να προχωρήσουμε στην ατελεύτητη επέκταση προς το μυστήριο της κοινωνίας των αγαπωμένων προσώπων και όχι στην κόλαση των αντιμαχομένων ατόμων, τότε λύση είναι η «καινή κτίσις» και η λογική της Θείας Λειτουργίας, η λογική και η ζωή της Ορθοδόξου Εκκλησίας.
Είναι απόλυτα ειλικρινής ο Σαρτρ και αντιπροσωπεύει έναν πολιτισμό και μια στάση ζωής όταν λέει ότι η κόλασή του είναι οι άλλοι. Και είναι αντίστοιχα απόλυτα ειλικρινής και αντιπροσωπεύει έναν άλλον πολιτισμό ο Αββάς του Γεροντικού που λέει: «Είδες τον αδελφόν σου, είδες Κύριον τον Θεόν σου».
Από το βιβλίο: Λειτουργικός τρόπος
εκδ. Ιερά Μονή Ιβήρων
σελ.71-74