Οι ανθρώπινες σχέσεις (Αποστολικό Ανάγνωσμα Κυριακής Στ΄ Επιστολών)

Ἀδελφοί, ἔχοντες χαρίσματα κατὰ τὴν χάριν τὴν δοθεῖσαν ἡμῖν διάφορα, εἴτε προφητείαν κατὰ τὴν ἀναλογίαν τῆς πίστεως, εἴτε διακονίαν ἐν τῇ 

διακονίᾳ, εἴτε ὁ διδάσκων ἐν τῇ διδασκαλίᾳ, εἴτε ὁ παρακαλῶν ἐν τῇ παρακλήσει, ὁ μεταδιδοὺς ἐν ἁπλότητι, ὁ προϊστάμενος ἐν σπουδῇ, ὁ ἐλεῶν ἐν ἱλαρότητι. Ἡ ἀγάπη ἀνυπόκριτος. ἀποστυγοῦντες τὸ πονηρόν, κολλώμενοι τῷ ἀγαθῷ· τῇ φιλαδελφίᾳ εἰς ἀλλήλους φιλόστοργοι, τῇ τιμῇ ἀλλήλους προηγούμενοι, τῇ σπουδῇ μὴ ὀκνηροί, τῷ πνεύματι ζέοντες, τῷ κυρίῳ δουλεύοντες, τῇ ἐλπίδι χαίροντες, τῇ θλίψει ὑπομένοντες, τῇ προσευχῇ προσκαρτεροῦντες, ταῖς χρείαις τῶν ἁγίων κοινωνοῦντες, τὴν φιλοξενίαν διώκοντες. Εὐλογεῖτε τοὺς διώκοντας, εὐλογεῖτε καὶ μὴ καταρᾶσθε.

Όλοι οι άνθρωποι ζουν μαζί με άλλους. Δεν είμαστε μόνοι μας στη ζωή αυτή. Έχουμε και γνωστούς και φίλους και συνεργάτες. Είμαστε υποχρεωμένοι να έλθουμε σε επικοινωνία μαζί τους. Οι σχέσεις μας πρέπει να είναι χριστιανικές. Ο απόστολος Παύλος στο σημερινό ανάγνωσμα μάς λέγει μεταξύ άλλων πως οφείλουμε να συναγωνιζόμαστε ποιος θα δείξει τη μεγαλύτερη τιμή και εκτίμηση στον άλλο- «τὴ τιμὴ ἀλλήλους προηγούμενοι» (Ῥωμ. 12, 10). Ας δούμε, όμως, με μεγαλύτερη σαφήνεια τις διαπροσωπικές σχέσεις των ανθρώπων.

Οι ανθρώπινες σχέσεις αναδεικνύουν το πρόσωπο ή το καταστρέφουν. Ο άνθρωπος μπορεί να λειτουργήσει στο σύνολο με το δικό του προσωπικό τρόπο ωφελώντας τους άλλους κι όχι να μπει μέσα στα διάφορα συστήματα και να αφομοιωθεί. Γίνεται χρήσιμος, όταν είναι μαζί με τους άλλους, αλλά διατηρώντας τα χαρακτηριολογικά του στοιχεία κι όχι όταν ταυτίζεται με τους άλλους, έστω κι αν αυτοί είναι άνθρωποι της Εκκλησίας. Ο άνθρωπος δεν είναι ένα νούμερο στην πληθώρα των ανθρώπων, αλλ’ ένα πρόσωπο με τους θείους χαρακτήρες διά παντός εγχαραγμένους στη φύση του. Κατά τους άγιους Πατέρες της Εκκλησίας μας μόνον ο άνθρωπος είναι άξιος προσκυνητής του Θεού. Σ’ αυτόν ο Θεός έδωσε το προνόμιο να είναι πλασμένος σύμφωνα με την εικόνα Του. Μάλιστα για τον άνθρωπο, επειδή είναι ο πιο στενός συγγενής του Θεού, ο Χριστός που είναι το δεύτερο πρόσωπο της Άγιας Τριάδος, ντύνεται και παίρνει όλη την ανθρώπινη φύση και τη θεώνει.

Δεν υπάρχει τιμιότερο πλάσμα απ’ τον άνθρωπο πάνω στη γη «και θνητού μένοντος», κατά τον Ιερό Χρυσόστομο. Ο λόγος του Θεού με πολύ δυνατές παρατηρήσεις και εκφράσεις χαρακτηρίζει τον άνθρωπο. Ας αναφέρουμε μερικά δείγματα. Στην προς Κολοσσαείς επιστολή ο απόστολος Παύλος μάς προτρέπει να ντυθούμε τον Χριστό λέγοντας· «καὶ ἐνδυσάμενοι τὸν νέον τὸν ἀνακαινούμενον εἰς ἐπίγνωσιν κατ’ εἰκόνα τοῦ κτίσαντος αὐτὸν» (Κολ. 3, 10).

Η λέξη πρόσωπο μέσα στην Εκκλησιαστική μας ζωή έχει πολύ πλατιά σημασία. Χρησιμοποιήθηκε από τους Πατέρες για να δηλωθεί ο αΐδιος τρόπος υπάρξεως της Άγιας Τριάδος. Έχουμε τρία πρόσωπα και μία ουσία. «Ἐν τῷ Εὐαγγελίω τὰ τρία παραδέδοται, πρόσωπα τὲ καὶ ὀνόματα», γράφει ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης. Ο Χριστός μας αποκάλυψε τη λειτουργία των τριών Προσώπων της Αγίας Τριάδος. Έχουμε μία ουσία, αλλά έχουμε και τις διακρίσεις των Προσώπων. Το αγέννητο του Πατέρα, το γεννητό του Υιού και το εκπορευτό του Αγίου Πνεύματος. Τα διακριτικά αυτά συνιστούν και τα πρόσωπα της Αγίας Τριάδος. Η νόηση, ο λόγος και το πνεύμα του ανθρώπου, η χρησιμοποίηση στις διαπροσωπικές του σχέσεις της αντωνυμίας εγώ, εσύ, αυτός, το μυστήριο του γάμου με την ενότητα του άνδρα, της γυναίκας και των παιδιών, δείχνουν την ύπαρξη του ανθρώπου ως προσώπου.

Ο άνθρωπος είναι πρόσωπο και με τον προσωπικό του αγώνα, αλλά και με τη βοήθεια της χάριτος του Θεού γίνεται και προσωπικότητα. Αναλαμβάνει την ευθύνη ή μη των διαφόρων γεγονότων της ζωής του, σκέπτεται και ενεργεί. Όλοι οι άνθρωποι έχουμε κοινά χαρακτηριστικά, αλλά κι ο καθένας έχει και ιδιαίτερα. Διακρινόμαστε αυστηρώς ο ένας του άλλου. Δεν είμαστε ένας σωρός ανθρώπων κατά πάντα ομοίων. Εάν παρατηρήσει κάποιος σωστά, θα δει πως ο καθένας από μας έχει και ιδιαίτερα χαρίσματα. Άλλος είναι διδάσκαλος, άλλος ζωγράφος, άλλος μουσικός, άλλος καλός επαγγελματίας κ.λπ. Έχουμε τη φύση κοινή και τα χαρακτηριστικά ιδιαίτερα. Δεν υπάρχει άνθρωπος απόλυτα όμοιος με έναν άλλο. Αυτό είναι τιμητικό για τον άνθρωπο. Ο κάθε άνθρωπος είναι πρόσωπο.

Η πιο συνηθισμένη ανθρώπινη σχέση μεταξύ των ανθρώπων είναι η φιλία. Η φιλία κάνει τους ανθρώπους να συνδεθούν στενά και να έχουν κοινές εκδηλώσεις στο κοινωνικό σύνολο. Αρκεί η φιλία να μη στηρίζεται σε αμαρτωλές βάσεις. Άλλη ανθρώπινη σχέση είναι η συναισθηματική και ερωτική. Στην εποχή μας όλα σφραγίζονται από το σαρκικό πάθος και είναι σκοπός και επιδίωξη πολλών ανθρώπων και μάλιστα νέων να έχουν πλήρεις σχέσεις μεταξύ τους. Άλλωστε αυτό προπαγανδίζεται σχεδόν απ’ όλους, σοβαρούς και μη, και σε μερικές περιπτώσεις και από εκκλησιαστικούς ανθρώπους. Γνωρίζουμε όμως καλά πως πολλά ναυάγια και πολλές ιδιοτροπίες και πολλές αρνήσεις και πολλές ενοχές και πολλές αντιδράσεις δημιουργούνται μέσα στην ψυχή των νέων που αψήφησαν τις εντολές του Θεού. Βαθιά μέσα στην ψυχή των νέων υπάρχει η σταθερή αντίληψη πως αυτό δεν είναι σωστό και πως τους χωρίζει από τον Θεό.

Δεν θα πρέπει ακόμα να λησμονούμε ότι και ο διάβολος είναι πολυμήχανος και μπλέκει πολλούς από τους νέους, που του κάνουν τα χατίρια, σε πολλές περιπέτειες. Άλλη ανθρώπινη σχέση είναι η επαγγελματική. Εδώ έχουμε πολλές φορές όχι μόνο ναυάγια αλλά και φοβερές κακοήθειες, γιατί οι σχέσεις αυτές δεν είναι ειλικρινείς. Άλλου είδους σχέση είναι η πνευματική, μεταξύ Πνευματικού και εξομολογουμένου. Είναι απαραίτητη, αρκεί να μην καταδουλώνεται ο εξομολογούμενος και χάνει την προσωπικότητά του.

Αγαπητοί αδελφοί, να δώσει ο Θεός όλες οι ανθρώπινες σχέσεις μας να βασίζονται στη χάρη του Θεού και στα ευγενή στοιχεία της ανθρώπινης φύσεώς μας. Αμήν.