Ο Έλεγχος (Αποστολικό Ανάγνωσμα Κυριακής Η’ Επιστολών)

Ἀδελφοί, παρακαλῶ ὑμᾶς, διὰ τοῦ ὀνόματος τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾽Ιησοῦ Χριστοῦ, ἵνα τὸ αὐτὸ λέγητε πάντες, καὶ μὴ ᾖ ἐν ὑμῖν σχίσματα· ἦτε δὲ κατηρτισμένοι ἐν τῷ αὐτῷ νοῒ καὶ ἐν τῇ αὐτῇ γνώμῃ.

 Ἐδηλώθη γάρ μοι περὶ ὑμῶν, ἀδελφοί μου, ὑπὸ τῶν Χλόης ὅτι ἔριδες ἐν ὑμῖν εἰσι. Λέγω δὲ τοῦτο, ὅτι ἕκαστος ὑμῶν λέγει· ᾽Εγὼ μέν εἰμι Παύλου, ἐγὼ δὲ ᾽Απολλώ. ᾽Εγὼ δὲ Κηφᾶ, ἐγὼ δὲ Χριστοῦ. Μεμέρισται ὁ Χριστός; Μὴ Παῦλος ἐσταυρώθη ὑπὲρ ὑμῶν, ἢ εἰς τὸ ὄνομα Παύλου ἐβαπτίσθητε; Εὐχαριστῶ ὅτι οὐδένα ὑμῶν ἐβάπτισα εἰ μὴ Κρίσπον καὶ Γάιον, ἵνα μή τις εἴπῃ ὅτι εἰς τὸ ἐμὸν ὄνομα ἐβάπτισα. Ἐβάπτισα δὲ καὶ τὸν Στεφανᾶ οἶκον· λοιπὸν οὐκ οἶδα εἴ τινα ἄλλον ἐβάπτισα. Οὐ γὰρ ἀπέστειλέν με Χριστὸς βαπτίζειν ἀλλ’ εὐαγγελίζεσθαι, οὐκ ἐν σοφίᾳ λόγου, ἵνα μὴ κενωθῇ ὁ σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ.

Στο σημερινό αποστολικό ανάγνωσμα ο Παύλος ελέγχει τους Κορινθίους, γιατί είχαν κάνει σχίσματα και ομάδες στην Εκκλησία. Στη ζωή μας έχουμε πολλούς φίλους και αρκετούς εχθρούς, γράφει ένας σύγχρονος κληρικός. Αυτό το έχουν διαπιστώσει και μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας μας, αλλά από πνευματικής πλευράς. Λέγει π.χ. ο ιερός Χρυσόστομος- «ποίει φίλους διὰ τὸν Ἰησοῦν καὶ ἐχθροὺς διὰ τὸν Ἰησοῦν», δηλ. κάνε φίλους για τον Χριστό και εχθρούς για τον Χριστό. Πράγματι έχουμε και εχθρούς και φίλους. Ας πούμε σήμερα για έναν φίλο μας, που συγχρόνως είναι και εχθρός μας. Ο έλεγχος, λοιπόν, είναι ο φίλος μας και ο εχθρός μας. Ανάλογα πώς ενεργεί μέσα μας. Ας πούμε λίγα λόγια γι’ αυτόν.

Ο έλεγχος, μετά την πτώση του ανθρώπου, έχει καταστεί στη ζωή μας αναπόφευκτη πραγματικότητα. Συνδέθηκε με την αμαρτωλότητα και την ατέλειά μας. Ένα παράδειγμα είναι ο έλεγχος που έκανε ο Θεός στον Αδάμ, όταν έπεσε στην αμαρτία. «Τί τοῦτο ἐποίησας;» (Γεν. 3, 13). Το ίδιο και ο Κάιν, ο οποίος αντιμετώπισε τον έλεγχο της συνειδήσεως και ήταν «στένων καὶ τρέμων ἐπὶ τῆς γῆς» (Γεν. 4, 12-13). Άλλο παράδειγμα ελέγχου ήταν τα φοβερά «οὐαί», που εξαπέλυσε ο Κύριος εναντίον των Γραμματέων και Φαρισαίων «Οὐαὶ δὲ ὑμῖν, γραμματεῖς καὶ Φαρισαῖοι ὑποκριταί, ὅτι κλείετε τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν...» (Ματθ. 23, 14). Σπουδαίος έλεγχος ήταν και αυτός που έκανε ο Πρόδρομος στον Ηρώδη. Μας λέγει ο ευαγγελιστής Λουκάς πως ο Ηρώδης ήταν «ἐλεγχόμενος ὑπ’ αὐτοῦ περὶ Ἡρωδιάδος τῆς γυναικὸς τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ καὶ περὶ πάντων ὧν ἐποίησεν πονηρῶν» (Ματθ. 3, 19).

Βέβαια οι άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας μας κάνουν πολλά σχόλια πάνω στον έλεγχο, π.χ. ο άγιος Μάρκος ο ασκητής γράφει· «Ῥίζα αἰσχρᾶς ἐπιθυμίας, ἀνθρώπινος ἔπαινος, ὥσπερ καὶ σωφροσύνης, ὁ περὶ κακίας ἔλεγχος», δηλ. βάση κάθε αισχρής επιθυμίας στον άνθρωπο είναι ο έπαινος των συνανθρώπων μας και ρίζα της σωφροσύνης ο έλεγχος των κακιών μας. Ο έλεγχος είναι ωφέλιμος όχι μόνο να τον ακούμε, αλλ’ όταν τον παραδεχόμαστε σαν σωστό και προσπαθούμε να διορθωθούμε. Πολλές φορές η κατάκριση και ο έλεγχος των άλλων είναι σωτήρια για την ψυχή μας. Ο εαυτός μας έχει την τάση να βλέπει όλο τους άλλους και ποτέ τον ίδιο- «τ'ἄλλα βλέπων ὁ ὀφθαλμός, ἐαυτὸν οὐ βλέπει», θα πει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος.

Ο έλεγχος θεωρείται από τους ανθρώπους αφόρητο κακό και κάνουμε το παν να τον αποφύγουμε. Αντίθετα, στην πνευματική ζωή είναι πάρα πολύ ωφέλιμος και φίλος του ανθρώπου για να διορθωθεί. Θεωρείται δύναμη που τον προφυλάσσει από την παρανομία, φρένο που του αναστέλλει την αυθαιρεσία και ασυδοσία, μοχλός που τον ανεβάζει πνευματικά και ηθικά και που τον βοηθεί «πρὸς ἐπανόρθωσιν, πρὸς παιδείαν τὴν ἐν δικαιοσύνῃ» (Β'Τιμ. 3, 16), όπως λέγει ο απόστολος Παύλος. Γι’ αυτό και το βιβλίο των Παροιμιών γράφει· «ὁ μισῶν ἐλέγχους ἄφρων» (12,1).

Τι είναι προτιμότερο, να ελέγχουμε ή να ελεγχόμαστε; Ασφαλώς το να ελεγχόμαστε, γιατί για να ελέγξουμε τον άλλο χρειάζονται ορισμένες προϋποθέσεις. Βέβαια δεν θέλουμε να μας ελέγχουν οι άλλοι. Θέλουμε να είμαστε ανεξέλεγκτοι. Ο έλεγχος μάς προκαλεί πονοκέφαλο. Γιατί δεν θέλουμε να μας ελέγχουν; Ένα βασικό αίτιο, που αποφεύγουμε τον έλεγχο, είναι η φιλαυτία μας. Υπερεκτιμούμε τις ικανότητές μας και έχουμε υπεροψία για τα επιτεύγματά μας. Πιστεύουμε πως είμαστε τέλειοι. Μερικοί μάλιστα το λένε κιόλας· «εγώ είμαι τέλειος γιατρός», «εγώ είμαι τέλειος τεχνίτης», «εγώ είμαι τέλειος παπάς». Είναι ευνόητο πως όσοι άνθρωποι έχουν μεγάλη ιδέα για τον εαυτό τους και τον θεωρούν τέλειο, να μη θέλουν τον έλεγχο.

Βέβαια το μεγαλύτερο πρόβλημα το παρουσιάζει ο άνθρωπος που θα κάνει τον έλεγχο. Εάν είναι πρόσωπο αναξιόπιστο και διαβεβλημένο, δεν μπορεί να κάνει έλεγχο στους άλλους, έστω κι αν είναι σωστός, αφού δεν θα έχει σωστά αποτελέσματα. Θα του πει αυτός που δέχεται τον έλεγχό του- «και ποιος είσαι εσύ που θα μου κάνεις έλεγχο;». Θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί, εάν επιχειρήσουμε να κάνουμε έλεγχο στους άλλους για παραπτώματα που έχουμε εμείς οι ίδιοι. Δεν θα έχει βαρύτητα ο λόγος μας και θα πέσει στο κενό. Επίσης σημασία έχει και ο τρόπος με τον οποίο εξασκούμε τον έλεγχο. Δεν ελέγχουμε για να πλήξουμε τον άλλο, αλλά για να τον διορθώσουμε και να τον βοηθήσουμε να βρει τον εαυτό του.

Αγαπητοί αδελφοί, αυτόν τον σωτήριο για την ψυχή μας έλεγχο ας τον δεχθούμε, για να γίνουμε άνθρωποι του Θεού. Αμήν.