Η κατά Χριστόν πτωχεία (Αποστολικό Ανάγνωσμα Κυριακής ΙΣΤ΄ Επιστολών)

Ἀδελφοί, συνεργοῦντες παρακαλοῦμεν, μὴ εἰς κενὸν τὴν χάριν τοῦ Θεοῦ δέξασθαι ὑμᾶς. Λέγει γάρ· Καιρῷ δεκτῷ ἐπήκουσά σου καὶ ἐν ἡμέρᾳ σωτηρίας ἐβοήθησά σοι· ἰδοὺ νῦν καιρὸς εὐπρόσδεκτος· ἰδοὺ νῦν ἡμέρα σωτηρίας. 

Μηδεμίαν ἐν μηδενὶ διδόντες προσκοπήν, ἵνα μὴ μωμηθῇ ἡ διακονία, ἀλλ᾽ ἐν παντὶ συνιστῶντες ἑαυτοὺς ὡς Θεοῦ διάκονοι, ἐν ὑπομονῇ πολλῇ, ἐν θλίψεσιν, ἐν ἀνάγκαις, ἐν στενοχωρίαις, ἐν πληγαῖς, ἐν φυλακαῖς, ἐν ἀκαταστασίαις, ἐν κόποις, ἐν ἀγρυπνίαις, ἐν νηστείαις, ἐνἁγνότητι, ἐν γνώσει, ἐν μακροθυμίᾳ, ἐν χρηστότητι, ἐν Πνεύματι ἁγίῳ, ἐν ἀγάπῃ ἀνυποκρίτῳ, ἐν λόγῳ ἀληθείας, ἐν δυνάμει Θεοῦ· διὰ τῶν ὅπλων τῆς δικαιοσύνης τῶν δεξιῶν καὶ ἀριστερῶν, διὰ δόξης καὶ ἀτιμίας, διὰ δυσφημίας καὶ εὐφημίας· ὡς πλάνοι καὶ ἀληθεῖς, ὡς ἀγνοούμενοι καὶ ἐπιγινωσκόμενοι, ὡς ἀποθνῄσκοντες καὶ ἰδοὺ ζῶμεν, ὡς παιδευόμενοι καὶ μὴ θανατούμενοι, ὡς λυπούμενοι ἀεὶ δὲ χαίροντες, ὡς πτωχοὶ πολλοὺς δὲ πλουτίζοντες, ὡς μηδὲν ἔχοντες καὶ πάντα κατέχοντες.

Η Εκκλησία της Κορίνθου πολλές φορές απασχόλησε τον ιδρυτή της, δηλ. τον απόστολο Παύλο. Εδώ υπήρξαν μαθητές του, που ήταν αφοσιωμένοι, στο πρόσωπό του, αλλά και άλλοι που αμφισβήτησαν την αποστολική του ιδιότητα, την κηρυγματική του ικανότητα και τα χαρίσματά του. Ο μέγας Παύλος αναγκάσθηκε να απολογηθεί αρκετές φορές. Στο σημερινό ανάγνωσμα μας δίνει μια εικόνα του εαυτού του και μας κάνει λόγο πως πρέπει να είναι του «Θεού διάκονοι» (Β'Κορ. 6, 4). Μας λέγει μεταξύ άλλων πως ο ίδιος και εκείνοι που εργάζονται μέσα στην Εκκλησία το έργο του Θεού, δεν έχουν τίποτε και τα έχουν όλα· «ὡς μηδὲν ἔχοντες καὶ πάντα κατέχοντες» (6,10). Ας δούμε τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα αυτής της κατά Χριστόν πτώχειας.

Η βίωση της πτώχειας, όπως την διατυπώνει ο Παύλος, είναι συνυφασμένη με το πρόσωπο του Χριστού. Αλλιώς βιώνει κάποιος μια αναγκαστική πτώχεια κι αλλιώς την κατά Χριστόν πτωχεία. Ο Κύριος μας έδωσε υπόδειγμα τον εαυτό του για το πως θα ζήσουμε πάνω στη γη. Χαρακτηριστική είναι η φράση του αποστόλου Πέτρου στο σημείο αυτό- «εἰς τοῦτο γὰρ ἐκλήθητε, ὅτι καὶ Χριστὸς ἐπαθεν ὑπὲρ ὑμῶν, ὑμιν ὑπολιμπάνων ὑπογραμμὸν ἴνα ἐπακολουθήσετε τοῖς ἴχνεσιν αὐτοῦ» (Α'Πέτρ. 2,21). Για το θέμα που εξετάζουμε, ο Κύριος μας έδωσε με τη διδασκαλία του και το προσωπικό του παράδειγμα τις ανάλογες κατευθύνσεις. Άξιο παρατηρήσεως είναι το τεμάχιο των Ευαγγελίων που αναφέρεται στις προτροπές του Χριστού στους μαθητές του, όταν τους έστελνε στην πρώτη τους ιεραποστολική περιοδεία· «μὴ κτήσησθε χρυσὸν μηδὲ ἄργυρον μηδὲ χαλκὸν εἰς τὰς ζώνας ὑμῶν, μὴ πῆραν εἰς ὁδὸν μηδὲ δύο χιτώνας μηδὲ ὑποδήματα μηδὲ ράβδον» (Ματθ. 10, 9-10).

Ο Βίκτωρ ο Πρεσβύτερος Αντιοχείας ερμηνεύοντας το παράλληλο χωρίο του Μάρκου, δηλ. το 6,8-9, θα τονίσει- «μηδὲ οὒν χρυσὸν ἢ ἄργυρον... ἔχειν ὑμᾶς βούλομαι, ὥστε καὶ ἀπὸ τοῦ σχήματος δεικνύναι πάσιν ὑμᾶς, ὅσον ἀφεστήκατε χρημάτων ἐπιθυμίας». Βέβαια ο Πατερικός λόγος δεν αρνείται στον άνθρωπο να φροντίζει για τα αναγκαία, αλλά να μην έχει υπερβολική μέριμνα. Ο μέγας ερμηνευτής των Γραφών άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας θα το σχολιάσει αυτό-«καθ’ ὑπερβολὴν ὁ λόγος πάσαν ἀπαγορεύει κτῆσιν ἀπὸ χρυσοῦ ἕως ράβδου˙ ὡς μέγιστον οὖσαν κώλυμα πρὸς ἀρετὴν καὶ θεοσέβειαν. Τὴν δ’ ἀναγκαίαν τροφὴν οὐκ ἀπαγορεύει». Για την εξάσκηση της αρετής και για την κατά Χριστόν ζωή μας εμποδίζει η κτήση των υπερβολικών υλικών αγαθών. Ο ίδιος ο άγιος θεωρεί κόσμημα στους Αποστόλους να μην έχουν υλικά αγαθά- «Κόσμον γὰρ αὔτοις, καὶ οἷόν τινα στέφανον ἔσεσθαὶ φησι, τὸ κεκτῆσθαι μηδὲν». Ο άγιος Χρυσόστομος την επιθυμία να αποκτήσουμε πολλά την ονομάζει «ρίζαν των κακών». Ακόμη ο Κύριος μας είπε πως η ζωή του ανθρώπου δεν εξαρτάται από τα πλούτη και τα υλικά υπάρχοντα- «εἶπε δὲ πρὸς αὐτοὺς˙ ὁρᾶτε καὶ φυλάσσεσθε ἀπὸ πάσης πλεονεξίας˙ ὅτι οὐκ ἐν τῷ περισσεύειν τινὶ ἡ ζωὴ αὐτοῦ ἐστιν ἐκ τῶν ὑπαρχόντων αὐτοῦ».

Το πρώτο που χρειάζεται να συνειδητοποιήσει αυτός που θα ακολουθήσει την οδό της κατά Χριστόν πτώχειας είναι ότι οφείλει να αποφεύγει την υπερβολική μέριμνα των υλικών, διότι η μέριμνα δεν μας αφήνει να ζήσουμε τον Θεό. Ο Χρυσόστομος γράφει πως τίποτε δεν ταλαιπωρεί τόσο την ψυχή του ανθρώπου «ως μέριμνα και φροντίς». Δεν είπε ο Χριστός να μη μεριμνήσουμε, αλλά να μη μεριμνήσουμε για την αύριο. Η υπερβολική μέριμνα σκοτώνει την πνευματική ζωτικότητα του ανθρώπου «ὁμοὺ καὶ τὴν ἐλευθερίαν ἠμὶν παρέχων, καὶ τὴν ψυχὴν ἡμῶν προσηλῶν τοῖς ἀναγκαιοτέροις».

Μια δεύτερη συνειδητοποίηση της πτώχειας του Χριστού είναι η θεοφιλής μεριμνά μας για τους πτωχούς. «Ἐν τῷ νῦν καιρῶ τὸ ὑμῶν περίσσευμα εἰς τὸ ἐκείνων ὑστέρημα, ἴνα καὶ τὸ ἐκείνων περίσσευμα γένηται εἰς τὸ ὑμῶν ὑστέρημα, ὅπως γένηται ἰσότης» (Β'Κορ. 8, 14). Η ελεημοσύνη να μη γίνεται εμπαθώς, ούτε να ακολουθεί «πέρπερος λογισμός». Να είναι «άκομπος» και να μη κυνήγα τους «ενταύθα κρότους», αλλά να προσδοκά τους μελλοντικούς στεφάνους, κατά τον άγιο Ισίδωρο τον Πηλουσιώτη. Καλείται αυτός που έχει την κατά Χριστόν πτωχεία να βοηθήσει τον άλλο, όπως μπορεί. Η βοήθεια μπορεί να είναι υλική, αλλά και πνευματική, όπως είναι ο λόγος του Θεού και η συμμετοχή μας στα παθήματα του άλλου.

Μια τρίτη ωφέλεια από την κατά Χριστόν πτώχεια είναι η καθαρή προσευχή. Ο άνθρωπος που έχει βιώσει ενσυνείδητα την πτωχεία του Χριστού, δεν δυσκολεύεται στην προσευχή του. Πολλές φορές κατά τη διάρκεια της προσευχής ο διάβολος προκειμένου να μας μολύνει τον νου, εκείνη την ώρα μας φέρνει τους πιο απίθανους λογισμούς. Ένα πλήθος λογισμών εκταράσσει τον νου του ανθρώπου. Πολλοί λογισμοί είναι υλικοί. Αφορούν στα υπάρχοντά μας, στα κτήματά μας, στα υλικά αγαθά.

Αγαπητοί αδελφοί, ας κάνουμε αγώνα να αποκτήσουμε την κατά Χριστόν πτωχεία, για να έχουμε έκδηλη και ζωντανή τη ζωοποιό χάρη του Τριαδικού Θεού. Αμήν.