να΄.
Ἡ χάρις τῆς ἱερωσύνης εἶναι ἕνα ξεχωριστὸ πρᾶγμα, π.χ. σὰν μία ξένη μπαταρία, ἀπὸ τὴν ὁποία παίρνουμε ἐνέργεια· δὲν εἶναι κάτι δικό μας ποὺ τὸ ἀποκτήσαμε μὲ τὸν ἀγῶνά μας.
![]()
***
νβ΄.
Οἱ διὰ Χριστὸν σαλοί, ἔχουν πολλὴ ταπείνωση, καὶ κάτι τὸ ξεχωριστὸ ἀπὸ τοὺς ἄλλους Ἁγίους, γι’ αὐτὸ καὶ μαθαίνουν τὰ μυστικὰ τοῦ Θεοῦ. Παλαιά, ἐδῶ στὸ Ἅγιον Ὄρος ἔβλεπε κανεὶς πολλούς.
Ὅταν π.χ. ἡ Κοινότητα ἔκανε κανένα σφάλμα, αὐτοὶ πήγαιναν καὶ χτυποῦσαν πένθιμα τὶς καμπάνες τοῦ Πρωτάτου.
Πολλοὶ ποὺ τοὺς εἶχαν σὲ εὐλάβεια καταλάβαιναν.
Ὅταν π.χ. ἡ Κοινότητα ἔκανε κανένα σφάλμα, αὐτοὶ πήγαιναν καὶ χτυποῦσαν πένθιμα τὶς καμπάνες τοῦ Πρωτάτου.
Πολλοὶ ποὺ τοὺς εἶχαν σὲ εὐλάβεια καταλάβαιναν.
***
νγ΄.
Ὁ διάβολος σήμερα μὲ τὴν μεγάλη του κακία κάνει τὸ μεγαλύτερο καλὸ στὸν κόσμο. Διότι, βλέποντας αὐτὴ τὴν κατάσταση οἱ εὐλαβεῖς ἄνθρωποι πλησιάζουν ἄλλους εὐλαβεῖς καὶ παρακινοῦνται στὸν ἀγῶνά τους.
***
νδ΄.
Σὲ πολλοὺς ποὺ κοινωνοῦν τακτικὰ δὲν βλέπω μεγάλη προκοπή. Σήμερα, πηγαίνει νὰ μπῆ σὲ ἕνα πρόγραμμα ἡ Θεία Μετάληψη· ὅπως δηλαδὴ νηστεύουμε Δευτέρα, Τετάρτη, Παρασκευή, ἔτσι τὸ κάνουν καὶ πολλοὶ μὲ τὴν Θεία Κοινωνία. Παλαιά, στὸ Κοινόβιο κοινωνούσαμε κάθε ἑβδομάδα καὶ ἐνδιάμεσα, ὅταν ὑπῆρχε Δεσποτικὴ ἢ Θεομητορικὴ ἑορτὴ ἢ μεγάλου Ἁγίου. Πρῶτα, τὴν προηγούμενη μέρα, παίρναμε Μεγάλο Ἁγιασμὸ μὲ νηστεία καὶ τὴν ἄλλη μέρα Θεία Κοινωνία.
***
νε΄.
Ἀφοῦ οἱ Πατέρες εἶχαν τόση εὐλάβεια στὸν Μεγάλο Ἁγιασμό, πόσο περισσότερο θὰ εἶχαν στὴν Θεία Κοινωνία. Νήστευαν τρεῖς μέρες ἀπὸ λάδι· Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή, καὶ μετὰ κοινωνοῦσαν.
***
νστ΄.
Ἂν θέλεις νὰ χαίρεσαι σὲ ὅλη σου τὴν ζωή, νὰ γίνεις καλόγερος.
***
νζ΄.
Οἱ ἁμαρτωλοὶ ἄνθρωποι, στὴν ἄλλη ζωή, θὰ ὑποφέρουν ἀπὸ τὶς ἐπιθυμίες τους.
***
νη΄.
Ὅ,τι εἶναι γιὰ μία μηχανὴ ἡ βενζίνη, ἔτσι εἶναι καὶ ἡ καρδιὰ γιὰ τὴν πνευματικὴ ζωή. Ὅ,τι κάνει ὁ ἄνθρωπος ἀπὸ τὴν καρδιά του δὲν κουράζει. Γι’ αὐτὸ σὲ ὅσους μὲ ῥωτᾶνε, τί νὰ σπουδάσουν, τοὺς λέω, ὅ,τι ἀγαπᾶνε. Ἰδίως μερικὰ ἐπαγγέλματα, ὅπως γιατρός, δάσκαλος, θέλουν νὰ τὰ ἀγαπᾶ κανεὶς πολύ. Καὶ στὴν πνευματικὴ ζωή, στὴν προσευχή, πρέπει νὰ συμμετέχει ἡ καρδιά.
***
νθ΄.
Ἡ πνευματικὴ ζωή, θέλει πολλὴ αὐταπάρνηση καὶ φιλότιμο.
***
ξ΄.
Ὅταν κάποιος ἔχει πεσμένο τὸ ἠθικό του, πρέπει νὰ τοῦ δίνουμε θάῤῥος καὶ νὰ τὸν ἀνεβάζουμε. Ἐνῶ ὅταν εἶναι ψηλὰ καὶ ἔχει ἐγωϊσμό, πρέπει νὰ τὸν ταπεινώνουμε.
***
ξα΄.
Ὅταν ἀνάβουμε κερὶ γιὰ τὴν ψυχὴ κάποιου κεκοιμημένου, ὠφελεῖται πολύ.
***
ξβ΄.
Πολλὲς φορές, ἐμεῖς οἱ μοναχοί, γινόμαστε σκληροὶ μὲ τὸ νὰ μὴν ζοῦμε, ἐπειδὴ δὲν βλέπουμε, τὸν πόλεμο τῶν ἄλλων. Ἐνῶ οἱ λαϊκοὶ οἱ καημένοι εἶναι πονετικοί, ἐπειδὴ ζοῦν κοντὰ σὲ πονεμένους ἀνθρώπους. Γι’ αὐτὸ πρέπει τὸν πόνο τῶν ἄλλων νὰ τὸν κάνουμε δικό μας καὶ νὰ προσευχόμαστε γιὰ ὅλους.
***
ξγ΄.
Ὑπάρχουν ἄνθρωποι ποὺ εἶναι δεμένοι μὲ πρόσωπα τοῦ σπιτιοῦ καὶ θέλουν νὰ γίνουν καλόγεροι. Εἶναι διχασμένοι. Μία ἡ ζυγαριὰ τῆς ἀγάπης τους κλίνει ἀπὸ ἐδῶ καὶ μία ἀπὸ ἐκεῖ. Αὐτοί, ἂν μπορέσουν καὶ ξεγαντζωθοῦν ἀπὸ τὴν σαρκική τους ἀγάπη, κάνουν μεγάλη προκοπή, διότι ἔχουν ἀγάπη μέσα τους.
***
ξδ΄.
Ὅταν στὴν προσευχὴ δὲν αἰσθανόμαστε παρηγοριά, τότε κάτι συμβαίνει· θὰ πρέπει νὰ μετανοήσουμε καὶ νὰ τὸ διορθώσουμε. Δὲν εἶναι, ὅπως λένε μερικοί, ὅτι ἀπὸ φθόνο τοῦ διαβόλου συμβαίνει, ἀλλὰ σὰν νὰ μᾶς λέει ὁ Θεός: «Δὲν σὲ καταλαβαίνω ὅπως μοῦ μιλᾶς». Ἡ προσευχή, ὅπως καὶ ἡ Θεία Κοινωνία, εἶναι μυστικὴ βρώση. Γι’ αὐτὸ χρειάζεται προετοιμασία, καθαρὴ συνείδηση.
***
ξε΄.
Ἦρθε κάποιος καὶ μοῦ εἶπε ὅτι διάβασε μερικὰ βιβλία γιὰ τὴν εὐχή, καὶ μετὰ πίεσε τὸν ἑαυτό του γιὰ νὰ τὰ ἐφαρμόσει, μὲ ἀποτέλσμα νὰ τὸν πονέσει ἡ καρδιά του. Τοῦ εἶπα: «Δὲν ἔχεις ὑλικὸ γιὰ ταπείνωση; Ταπεινώσου· τότε θὰ αἰσθανθῆς σὰν ἀνάγκη τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ, καὶ ἡ εὐχὴ θὰ κυλᾶ μόνης της χωρὶς πίεση».
***
ξστ΄.
Πολλὲς φορές, ἡ σωματικὴ καθαρότητα, εἶναι ἡ μάσκα ὅλων τῶν παθῶν.
***
ξζ΄.
Δὲν μὲ φοβίζει τὸ ὅτι ἔχει κανεὶς πολλὰ πάθη, μὲ φοβίζει ὅμως ὅταν δὲν μπῆ μέσα του ἡ καλὴ ἀνησυχία νὰ ἀρχίσει ἀγῶνα καὶ νὰ προσέχει νὰ διορθωθῆ. Ἀπὸ τὴν στιγμὴ ποὺ γνωρίσει κανεὶς τὸν ἑαυτό του καὶ ἐντοπίσει τὰ πάθη του, πάει τελείωσε. Συνηθίζει κανεὶς σὲ ἕναν τρόπο ζωῆς καὶ ἡ συνήθεια γίνεται δεύτερη φύση· ἔπειτα εἶναι δύσκολο νὰ ἀλλάξει. Μπορεῖ νὰ γεράσει κανεὶς κοντὰ σὲ ἕναν ἅγιο ἄνθρωπο καὶ νὰ μὴν διορθωθῆ.
***
ξη΄.
Ὁ Θεός, θέλει νὰ τὸν παρακαλοῦμε νὰ μᾶς βοηθήσει γιὰ νὰ ἐπέμβη, γιατὶ σέβεται τὸ αὐτεξούσιό μας.
***
ξθ΄.
Ὁ πνευματικὰ προχωρημένος ἄνθρωπος, καταλαβαίνει τὶς διαθέσεις τῶν ἄλλων, ἂν π.χ. θέλουν νὰ τὸν ἐκμεταλλευτοῦν, νὰ τὸν κλέψουν· βάζει ὅμως πάντα καλὸ λογισμό, ὅτι ὁ ἄλλος τὸ ἔχει ἀνάγκη καὶ δὲν ὑπερασπίζεται τὸν ἑαυτό του. Ὁ Ἅγιος ἔχει μία διαίσθηση ποὺ καταλαβαίνει τὶς διαθέσεις τῶν ἄλλων.
***
ο΄.
Ἂν δὲν ὑπάρχει εἰλικρινὴς μετάνοια καὶ ταπείνωση γιὰ νὰ αἰσθανθῆ ὁ ἄνθρωπος τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ σὰν ἀνάγκη, μόνο τὰ ἐξωτερικὰ καὶ ἡ πίεση ὁδηγοῦν σὲ πλάνη.
***
οα΄.
Ὁ νοῦς μας, ὅσο γίνεται, νὰ βρίσκεται κοντὰ στὸν Θεὸ καὶ νὰ σκέπτεται πάντα τὸ ἀγαθό.
***
οβ΄.
Ὅπως ὅταν σπέρνουμε μία χούφτα σιτάρι, θὰ πάρουμε, ἂς ποῦμε, δέκα κιλά, ἔτσι καὶ ὅταν σπέρνουμε ἀγκάθια, θὰ πάρουμε ἀγκάθια. Ὅποιος κάνει καλοσύνες, αὐτὲς θὰ γεννήσουν καὶ ἄλλες καλοσύνες, καὶ ὅποιος κάνει ἁμαρτίες, αὐτὲς θὰ γεννήσουν ἄλλες περισσότερες.
***
ογ΄.
Τὸ σῶμα γερνᾶ ἀλλὰ ἡ καρδιὰ δὲν γερνᾶ.
***
οδ΄.
Συνήθως, ὅταν κανεὶς εἶναι στὶς ἀρχὲς τῆς Καλογερικῆς, ὁ νοῦς του πηγαίνει σὲ κοσμικά, σὲ βλάσφημα ἢ αἰσχρὰ πράγματα. Ὅταν προχωρήσει κάπως στὴν πνευματικὴ ζωή, ὁ νοῦς του πηγαίνει στὰ ἀδιάφορα, οὔτε καλὰ ποὺ ὠφελοῦν, οὔτε ἁμαρτωλά. Μετὰ ὅμως, ὅταν προχωρήσει κανεὶς ἀκόμα, τὴν ὥρα τῆς προσευχῆς ὁ λογισμός του πιάνει πνευματικὴ συζήτηση καὶ νομίζει ὅτι εἶναι καλὸ πράγμα, ἐνῶ γίνεται αὐτὸ γιὰ νὰ ἀπασχολῆται ὁ νοῦς του ἀπὸ τὴν προσευχή. Σὰν κάποιος ποὺ πηγαίνει νὰ κοινωνήσει, πιάνει τὸ μάκτρο καὶ τότε ἔρχεται ὁ ἄλλος γιὰ νὰ ῥωτήσει κάτι. Ἔλεγε καὶ ὁ γερω-Πέτρος, ὅτι μπαίνει καὶ ὁ πειρασμὸς στὴν μέση καὶ γίνεται πνευματικὴ συζήτηση.
***
οε΄.
Στὴν ἔρημο, αἰσθάνεται κανεὶς τὸν ἑαυτό του μικρό, καὶ ὅταν συναντήσει ἄνθρωπο, τοῦ δείχνει μεγάλη ἀγάπη, ἔστω καὶ ἂν εἶναι ἄγνωστος.
***
οστ΄.
Ἡ ὑπερηφάνεια, εἶναι κατὰ βάθος, ἔλλειψη ἀγάπης, φιλαυτία.
***
οζ΄.
Εἶπα δὲ κάποιον νέο ἔγγαμο ποὺ ἔλεγε ὅτι ὁ μοναχισμὸς δὲν εἶναι μυστήριο ἀλλὰ μόνο ὁ γάμος, ὅτι ὁ μοναχισμὸς εἶναι ἀπὸ τὰ μυστήρια τῆς θριαμβεύουσας Ἐκκλησίας, διότι ἀπὸ αὐτὴ τὴν ζωὴ ζῆ τὴν Ἀγγελικῆ ζωή.
***
οη΄.
Τὰ παθήματα, ὁ πόνος, ἡ ντροπή, ξοφλᾶν τὴν κόλαση. Ὅπως λέγει ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ: «Τρῶνε τὴν κόλαση».
***
οθ΄.
Εἶναι πολὺ καλὸ νὰ μαθαίνουν τὰ μικρὰ παιδιὰ Βυζαντινὴ μουσική, διότι ἀπασχολεῖται ὁ νοῦς τους καὶ δὲν πηγαίνει στὰ μάταια καὶ ἁμαρτωλὰ πράγματα· ἁγιάζονται καὶ δοξολογοῦν τὸν Θεό.
***
π΄.
Ὁ διάβολος δὲν μπορεῖ νὰ θεραπεύσει καμία ἀσθένεια, π.χ. πάρκινσον. Μπορεῖ ὅμως νὰ κάνει καλὰ κάποιον ποὺ ἀπὸ δαιμονικὴ ἐνέργεια ἔχει πάθει κάτι.
***
πα΄.
Δὲν πρέπει νὰ ἐπιδιώκουμε τὴν ἡδονὴ στὴν προσευχή μας, ἂς εἶναι καὶ πνευματική. Διότι τότε εἶναι σὰν νὰ ἀγαποῦμε τὸν πατέρα μας, ἐπειδὴ μᾶς δίνει καραμέλες καὶ σοκολάτες. Ἀνώτερες εἶναι ἡ εἰρήνη.
***
πβ΄.
Ὁ διάβολος, ἐπειδὴ εἶναι σκοτισμένος, μπορεῖ νὰ καταλάβει μόνο τὶς σκοτεινὲς σκέψεις ποὺ βάζει στὸν νοῦ μας. Τὶς φωτεινὲς δὲν μπορεῖ νὰ τὶς καταλάβει καὶ νὰ παρακολουθήσει τὴν σκέψη μας.
***
πγ΄.
Πολλοί, ποὺ πλανήθηκαν καὶ ὁ διάβολος τοὺς ἔκανε προφῆτες, αὐτοὶ δὲν εἶχαν ἀρχίσει ἀπὸ τὴν μετάνοια καὶ τὴν παρακολούθηση τοῦ ἑαυτοῦ τους, ἀλλὰ ζητοῦσαν νηστεῖες, ἀγρυπνίες, γιὰ νὰ ἁγιάσουν.
***
πδ΄.
Ὅποιος συμμετέχει στὸν πόνο κάποιου καὶ τοῦ πεῖ κάτι γιὰ νὰ τὸν παρηγορήσει, αὐτὸ εἶναι σὰν εὐχὴ καὶ πολλὲς φορὲς ἐκπληρώνεται.
***
πε΄.
Αὐτοὶ ποὺ αὐτοκτονοῦν ἔχουν ἐγωϊσμό. Τοὺς σκοτίζει τὸν νοῦ ὁ διάβολος, τοὺς φέρνει σὲ ἀπόγνωση καὶ τοὺς ὁδηγεῖ στὴν αὐτοκτονία. Ὅταν ὅμως ὑπάρχει ταπείνωση καὶ νὰ γίνει αἴτιος κάποιου σκανδάλου, δὲν αὐτοκτονεῖ ὁ ἄνθρωπος. Ἂν κανεὶς πάσχει στὸ μυαλὸ καὶ αὐτοκτονήσει, ἐπιτρέπεται νὰ τὸν θάψουν μέσα στὸ κοιμητήρι, ἔχει ἐλαφρυντικά.
***
πστ΄.
Κάθε λεωφορεῖο ξεκινᾶ ἀπὸ κάπου καὶ κάθε κατάσταση δαιμονισμοῦ ἔχει μία ἀφετηρία, μία αἰτία. Δὲν πρέπει νὰ ἀρχίσει κανεὶς νὰ διαβάζει ἐξορκισμούς, ἂν δὲν βρεθῆ πρῶτα ἡ αἰτία.
***
πζ΄.
Ὅσοι ἁγίασαν δὲν εἶχαν ὅλοι ἁγίους Γεροντάδες ἀλλὰ εἶχαν ἁγίους λογισμούς.
***
πη΄.
Ἡ προσευχή, εἶναὶ σὰν τὸ ἀλεξικέραυνο ποὺ τραβᾶ τοὺς κεραυνούς. Αὐτὴ ματαιώνει τὴν ὀργὴ τοῦ Θεοῦ. Καθῆκον τοῦ μοναχοῦ εἶναι ἡ προσευχὴ γιὰ τὸν ἑαυτό του καὶ γιὰ τὸν κόσμο.
***
πθ΄.
Ταπείνωση ἔχει αὐτὸς ποὺ ὅ,τι καλὸ κάνει, τὸ ξεχνᾶ ἀμέσως καὶ τὸ παραμικρὸ καλὸ ποὺ κάνουν, τὸ θεωρεῖ πολὺ μεγάλο καὶ νιώθει εὐγνωμοσύνη.
***
ϟ΄.
Ὁ μοναχός, νὰ λέει ταπεινὰ τὸν λογισμό του χωρὶς νὰ δίνει διαταγές.
***
ϟα΄.
Τὸ νὰ ἀποκτήσουμε ἁγιότητα, δὲν ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὰ χρόνια, ἀλλὰ ἀπὸ τὸ φιλότιμο καὶ τὸν ταπεινὸ ἀγῶνά μας. Τὸ φιλότιμο ἔχει ταπείνωση, ἀρχοντιά, θυσία.
***
ϟβ΄.
Τὸ Ψαλτήρι εἶναι θεόπνευστο βιβλίο, γεμᾶτο κατάνυξη. Ὁ Δαυΐδ μοιάζει μὲ κάποιον πού, χωρὶς νὰ εἶναι ἀρχιτέκτονας, ἔκανε ἕνα ἀρχιτεκτόνημα ποὺ τὸ θαυμάζουν.
***
ϟγ΄.
Ὑπάρχουν ἄνθρωποι ποὺ ἔχουν τὴν χάρη τοῦ Θεοῦ ἀπάνω τους, ἡ ὁποία τοὺς προδίδει. Αὐτοὶ αἰσθάνονται τὶς ἐνέργειες τῆς χάριτος, εἰρήνη, χαρά, κ.λ.π.
***
ϟδ΄.
Ἡ νηστεία, γενικῶς ἡ ἄσκηση, πρέπει νὰ ξεκινᾶ ἀπὸ μία θυσία ποὺ κάνει ὁ ἄνθρωπος γιὰ τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Ὁ διάβολος καίγεται ἀπὸ τὴν ἀγάπη μας πρὸς τὸν Χριστό. Μὲ ξερὴ ἄσκηση δὲν γίνεται.
***
ϟε΄.
Ὅταν κλείσουν τὰ σαρκικὰ μάτια καὶ ἀνοίξουν τὰ μάτια τῆς ψυχῆς, θὰ δοῦμε πράγματα ποὺ θὰ μᾶς ἐκπλήξουν. Στὴν ἄλλη ζωή, θὰ δοῦμε πολλὲς ἐκπλήξεις.
***
ϟστ΄.
Ὑπάρχει καιρὸς ποὺ πρέπει νὰ προσφέρεις στὸν Θεὸ τὸν κόπο σου. Ὑπάρχει ὅμως καὶ ἄλλος καιρὸς ποὺ χρειάζεται νὰ καταλαβαίνεις τὴν πνευματική σου ἐργασία, τί διαβάζεις, τί κάνεις.
***
ϟζ΄.
Ὑπακοὴ στὸν Γέροντα εἶναι, ἂς ὑποθέσουμε, σὰν ἕνα βότανο ποὺ χρειάζεται, ὅταν εἶσαι κρυωμένος. Ῥωτᾶς τὸν Γέροντα, σοῦ τὸ δείχνει καὶ τὸ παίρνεις. Τελειώνει ἡ ὑπόθεση. Ἐνῶ ὅταν εἶσαι μόνος σου, δοκιμάζεις ὅλα τὰ βότανα, μέχρι νὰ βρῆς τὸ κατάλληλο· καὶ ἴσως μέχρι νὰ τὸ βρῆς θὰ ἔχεις πάθει μεγαλύτερη ζημιὰ ἀπὸ τὴν ὠφέλεια ποὺ σοῦ προσφέρει.
***
ϟη΄.
Ἡ πολλὴ δουλειά, ἀγριεύει τὸν ἄνθρωπο, τὸν κάνει ἀγρίμι. Θέλει ἡ δουλειὰ νὰ εἶναι κατευθυνόμενη ἀπὸ πάνω, ἀπὸ τὸν Γέροντα.
***
ϟθ΄.
Στὰ ἐρχόμενα χρόνια, πολλοὶ ἄνθρωποι θὰ γίνονται μοναχοί, ἐπειδὴ θὰ βαριοῦνται τὰ μπουζούκια καὶ θὰ ὑποφέρουν ἀπὸ κενὸ στὴν ψυχή τους. Θὰ ἔρχονται στὸ Μοναστήρι καὶ θὰ κάνουν ἄσκηση, νηστεῖες, ἀλλὰ δὲν θὰ βρίσκουν τίποτε, διότι θὰ τοὺς λείπουν οἱ ἀπαραίτητες προϋποθέσεις. Διότι, γιὰ νὰ βρῆς, πρέπει νὰ ἔχεις αὐτὲς τὶς προϋποθέσεις. Τὸ πρῶτο εἶναι ἡ εὐαισθησία. Ἂν δὲν ἔχεις εὐαισθησία, θὰ μείνεις σὲ μία ξερὴ ἀσκητικότητα ὅ,τι καὶ ἂν κάνεις.
***